Σαδισμός: Πώς ορίζεται και πότε θεωρείται διαταραχή

Όμως, οι ψυχολόγοι λένε ότι το να συνδέουμε τον σαδισμό μόνο με αυτούς τους ακραίους όρους παρακάμπτει τα πολλά παραδείγματα σαδιστικών τάσεων που βλέπουμε και μπορεί ακόμη και να εκδηλώνουμε στην καθημερινή ζωή.

Η εν ψυχρώ δολοφονία κάποιου ή ο βασανισμός ενός ζώου είναι παραδείγματα ακραίου σαδισμού. Αλλά ο σαδισμός βρίσκεται επίσης στη ρίζα λιγότερο ακραίων συμπεριφορών, όπως το να αφήνεις μια αρνητική κριτική για ένα εστιατόριο που δεν σου αρέσει και να ελπίζεις ότι θα βλάψει την επιχείρηση ή να κομπάζεις και να ειρωνεύεσαι έναν συνάδελφο όταν εσύ παίρνεις προαγωγή κι εκείνος όχι. Άλλωστε ποιος δεν έχει βιώσει το λεγόμενο schadenfreude: να απολαμβάνεις την ατυχία κάποιου άλλου; Τα κουτσομπολίστικα tabloid και τα χιλιάδες βίντεο με γκάφες και ατυχίες στο διαδίκτυο δεν θα υπήρχαν χωρίς αυτό το συναίσθημα των θεατών.

“Οι άνθρωποι πάνε την σκέψη τους στα άκρα όταν αναλογίζονται τι είναι σαδισμός, όπως να φαντάζονται έναν κατά συρροή δολοφόνο. Αυτό είναι σίγουρα σαδισμός, αλλά σαδισμός είναι επίσης κάθε φορά που νιώθεις μια χαρά από το κακό που έχεις κάνει”, λέει ο δρ. David Chester, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας που μελετά τον σαδισμό στο δημόσιο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.

Τι είναι ο σαδισμός

Ονομάστηκε έτσι στα τέλη του 19ου αιώνα χάρη στον Μαρκήσιο ντε Σαντ, έναν Γάλλο ευγενή που έγραψε για (και επιδόθηκε σε) σεξουαλικές βαναυσότητες. Ο σαδισμός ορίζεται από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία ως η απόλαυση από την πρόκληση πόνου, ταπείνωσης και ταλαιπωρίας στους άλλους.

Αν και μπορεί να μην μας αρέσει να το παραδεχόμαστε, ο σαδισμός είναι ένα χαρακτηριστικό που λίγο-πολύ όλοι έχουμε, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό. “Ο σαδισμός είναι ένα χαρακτηριστικό πρότυπο σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών που ποικίλλει στον γενικό πληθυσμό, όπως η εξωστρέφεια, η ευσυνειδησία και άλλα γνωστά χαρακτηριστικά”, λέει η δρ. Erin Buckels, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας που μελετά τον σαδισμό στο πανεπιστήμιο του Winnipeg στον Καναδά.

Ο σαδισμός είναι ένα από τα πολλά ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, λέει ο δρ. Chester. Είναι επίσης μέρος αυτού που ορισμένοι ψυχολόγοι αναφέρουν ως το σκοτεινό τετράπτυχο, όπως περιγράφεται από την Αυστραλιανή Ψυχολογική Εταιρεία, το οποίο περιλαμβάνει επίσης την ψυχοπάθεια, τον μακιαβελισμό και τον ναρκισσισμό. “Αλλά βρίσκω κάπως περίεργο να κοιτάζω μόνο αυτά τα τέσσερα, γιατί υπάρχουν και άλλα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά που ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τον σαδισμό, όπως η απληστία και η εκδίκηση”, λέει ο ίδιος.

Αυτό που διακρίνει τον σαδισμό από τα άλλα είναι η ευχαρίστηση που αποκομίζει κάποιος από το να πληγώσει κάποιον όσο και το κίνητρό του. Σε δύο μελέτες που διεξήχθησαν από τη δρ. Buckels και τους συναδέλφους της, οι ερευνητές δημιούργησαν ένα πείραμα που επέτρεψε στους συμμετέχοντες να πιστέψουν ότι είχαν την ευκαιρία να βλάψουν ένα αθώο θύμα. Πολλά από τα σκοτεινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας συνδέονταν με την απρόκλητη επιθετικότητα. Αλλά όταν οι συμμετέχοντες έπρεπε να ολοκληρώσουν μια επιπλέον εργασία προτού μπορέσουν να βλάψουν το θύμα, μόνο εκείνοι με υψηλή βαθμολογία σε μια κλίμακα σαδιστικών τάσεων ήταν πρόθυμοι να το πράξουν.

Παραδείγματα σαδισμού

Επειδή ο σαδισμός υπάρχει σε ένα φάσμα, τα σχετικά παραδείγματα κυμαίνονται από ασήμαντα έως καθαρά εγκληματικά. Τα φυσικά παραδείγματα σαδισμού μπορεί να περιλαμβάνουν την ευχαρίστηση από πράξεις όπως το να σκοτώνεις, να ασκείς βία και να προκαλείς πόνο σε κάποιον χωρίς τη συγκατάθεσή του ή να βλάπτεις ή να σκοτώνεις ένα ζώο.

Αν και η βία και ο σαδισμός δεν είναι το ίδιο πράγμα, ο δρ. Chester λέει ότι υπάρχει ισχυρός συσχετισμός μεταξύ των δύο: “Πολλές μελέτες έχουν προσπαθήσει να απομονώσουν τις μεταβλητές του γιατί οι άνθρωποι είναι βίαιοι ή επιθετικοί και ο σαδισμός τείνει να κερδίζει”.

Το 2019, ο δρ. Chester και οι συνεργάτες του πραγματοποίησαν μια σειρά μελετών για τον σαδισμό και πραγματοποίησαν μια μετα-ανάλυση των αποτελεσμάτων. Βρήκαν μια συσχέτιση μεταξύ σαδισμού και επιθετικότητας. Δηλαδή, ότι όσοι είχαν υψηλότερη βαθμολογία για σαδισμό (που συνήθως μετράται με ερωτηματολόγιο) ήταν πιο πιθανό να συμπεριφέρονται επίσης επιθετικά.

Ο σαδισμός εκδηλώνεται και ως ψυχολογική κακοποίηση, σύμφωνα με τον δρ. Delroy Paulhus, ομότιμο καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά, ο οποίος μελετά τον σαδισμό και άλλα σκοτεινά χαρακτηριστικά προσωπικότητας (και ο οποίος ήταν συν-συγγραφέας στην μελέτη του δρ. Buckels που αναφέρθηκε παραπάνω). Ένα παράδειγμα είναι το διαδικτυακό τρολάρισμα, το οποίο οι ερευνητές έχουν ορίσει ως σκόπιμα ενοχλητική επικοινωνία ή συζήτηση που διεξάγεται μέσω του Διαδικτύου και όχι στην πραγματική ζωή. Αν και δεν προκαλεί σωματική βλάβη στο θύμα, μπορεί να έχει οδυνηρές ψυχικές και συναισθηματικές συνέπειες για εκείνο.

Σε μια μελέτη που διεξήχθη από τους δρ. Paulhus και δρ. Buckels και συνεργάτες τους, οι ερευνητές διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ του σαδισμού και του διαδικτυακού τρολαρίσματος. Διαπίστωσαν ότι η σαδιστική προσωπικότητα συνδέθηκε στενά με το διαδικτυακό τρολάρισμα, με τους συμμετέχοντες που σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία σε μια κλίμακα σαδιστικών χαρακτηριστικών, να είναι πιο πιθανό να λάβουν ευχαρίστηση από το διαδικτυακό τρολάρισμα, ενώ ταυτόχρονα ελαχιστοποιούσαν στο μυαλό τους το κακό που προκάλεσαν στους άλλους.

Ο ετερο-σαδισμός, λέει ο δρ. Paulhus, είναι τύπος σαδισμού σε τρίτο πρόσωπο, που χαρακτηρίζεται από την απόλαυση του να βλέπεις κάποιο άτομο να βλάπτει κάποιον άλλο, όπως σε μια ιδιαίτερα βίαιη ταινία ή σε έναν καυγά στο μπαρ.

Είναι ο σαδισμός μια διαταραχή ψυχικής υγείας;

Ο σαδισμός δεν είναι αναγνωρισμένη ψυχική διαταραχή στην 5η αναθεώρηση του Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). Σύμφωνα με έρευνα, προτάθηκε στο αναθεωρημένο DSM-3 (του 1987), αλλά δεν συμπεριλήφθηκε σε καμία επόμενη έκδοση.

Ένα μέρος όπου διαπιστωμένα εμφανίζεται ο σαδισμός στο DSM-5 είναι η διαταραχή του σεξουαλικού σαδισμού, η οποία περιλαμβάνει την εντός σεξουαλικού πλαισίου απόλαυση από την πρόκληση πόνου σε ένα άλλο άτομο που δεν συναινεί σε αυτό.

Ταξινομείται ως παραφιλική διαταραχή. Είναι μια κατηγορία διαταραχών που περιλαμβάνουν σεξουαλικές επιθυμίες ή σεξουαλικές συμπεριφορές που είναι άτυπες και που σας αναστατώνουν ή που περιλαμβάνουν τη μη συναίνεση, την αγωνία, τον τραυματισμό ή τον θάνατο κάποιου άλλου ατόμου. “Για να διαγνωστεί κανείς με αυτήν την κλινική διαταραχή, τα σεξουαλικά ενδιαφέροντα πρέπει να προκαλούν σοβαρή αγωνία στον εαυτό του ή στους άλλους”, λέει ο δρ. Buckels.

Όταν μιλάμε για διαταραχή σεξουαλικού σαδισμού, είναι σημαντικό να μην συμπεριλάβουμε συναινετικές σεξουαλικές συμπεριφορές που συνεπάγονται κάποιας μορφής βία, όπως αυτές που εμπλέκονται στην κοινότητα του σαδομαζοχισμού. “Εφόσον αυτές οι πράξεις είναι συναινετικές, τότε δεν υπάρχει απαραίτητα μια παθολογική πτυχή τους”, λέει ο δρ. Chester.

Πηγή: everydayhealth.com