Οι 7 παράγοντες του τρόπου ζωής που μειώνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου 1 στους 20 ενήλικες βιώνει κατάθλιψη και η πάθηση επιβαρύνει σημαντικά τη δημόσια υγεία παγκοσμίως.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της κατάθλιψης είναι περίπλοκοι και περιλαμβάνουν ένα μείγμα βιολογικών παραγόντων και παραγόντων του τρόπου ζωής.
Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Mental Health, μια διεθνής ομάδα ερευνητών, μεταξύ των οποίων από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και το Πανεπιστήμιο Fudan, εξέτασε έναν συνδυασμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των παραγόντων του τρόπου ζωής, της γενετικής, της δομής του εγκεφάλου και του ανοσοποιητικού και μεταβολικού μας συστήματος, για να αναγνωρίσει τους υποκείμενους μηχανισμούς στην καθημερινή μας ζωή που συνδέονται με τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Κατάθλιψη: Οι επιστήμονες καταλήγουν σε 7 παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο
Για να κατανοήσουν καλύτερα τη σχέση μεταξύ αυτών των παραγόντων και της κατάθλιψης, οι ερευνητές στράφηκαν στην UK Biobank, μια βιοϊατρική βάση δεδομένων και ερευνητικό πόρο που περιέχει ανώνυμες γενετικές πληροφορίες, τον τρόπο ζωής και την υγεία των συμμετεχόντων.
Εξετάζοντας δεδομένα από σχεδόν 290.000 ανθρώπους (εκ των οποίων οι 13.000 είχαν διαγνωσμένη κατάθλιψη) που παρακολουθήθηκαν σε μια περίοδο εννέα ετών, η ομάδα κατάφερε να εντοπίσει επτά παράγοντες υγιεινού τρόπου ζωής που συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Αυτοί ήταν:
- μέτρια κατανάλωση αλκοόλ
- υγιεινή διατροφή
- τακτική σωματική δραστηριότητα
- υγιεινός ύπνος
- καθόλου κάπνισμα
- χαμηλή έως μέτρια καθιστική συμπεριφορά
- συχνή κοινωνική σύνδεση
Ύπνος, κοινωνικές συνδέσεις και κάπνισμα οι βασικότεροι παράγοντες
Από όλους αυτούς τους παράγοντες, ο καλός βραδινός ύπνος (7-9 ώρες τη νύχτα) έκανε την μεγαλύτερη διαφορά, μειώνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης, συμπεριλαμβανομένων των μεμονωμένων καταθλιπτικών επεισοδίων κατά 22%.
Η συχνή κοινωνική σύνδεση, η οποία γενικά μείωσε τον κίνδυνο κατάθλιψης κατά 18%, ήταν η πιο προστατευτική έναντι της υποτροπιάζουσας καταθλιπτικής διαταραχής.
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μείωσε τον κίνδυνο κατάθλιψης κατά 11%, η υγιεινή διατροφή κατά 6%, η τακτική σωματική δραστηριότητα κατά 14%, η πλήρης αποφυγή του καπνίσματος κατά 20%, και η χαμηλή έως μέτρια καθιστική συμπεριφορά κατά 13%.
Με βάση τον αριθμό των παραγόντων υγιεινού τρόπου ζωής στους οποίους συμμετείχε ένα άτομο, χωρίστηκαν σε μία από τις τρεις ομάδες: δυσμενής, ενδιάμεσος και ευνοϊκός τρόπος ζωής. Τα άτομα της ενδιάμεσης ομάδας είχαν περίπου 41% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη σε σύγκριση με εκείνα του δυσμενούς τρόπου ζωής, ενώ εκείνα της ομάδας του ευνοϊκού τρόπου ζωής είχαν 57% λιγότερες πιθανότητες.
Γενετική εναντίον τρόπου ζωής
Στη συνέχεια, η ομάδα εξέτασε το DNA των συμμετεχόντων, αποδίδοντας στον κάθε συμμετέχοντα μια βαθμολογία γενετικού κινδύνου. Αυτή η βαθμολογία βασίστηκε στον αριθμό των γενετικών παραλλαγών που έφερε το άτομο και που έχουν γνωστή σχέση με τον κίνδυνο κατάθλιψης. Όσοι είχαν τη χαμηλότερη βαθμολογία γενετικού κινδύνου είχαν 25% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη σε σύγκριση με εκείνους με την υψηλότερη βαθμολογία. Δηλαδή η γενετική είχε πολύ μικρότερο αντίκτυπο από τον τρόπο ζωής στον κίνδυνο κατάθλιψης.
Σε άτομα με υψηλό, μεσαίο και χαμηλό γενετικό κίνδυνο για κατάθλιψη, η ομάδα διαπίστωσε περαιτέρω ότι ένας υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης. Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία ενός υγιεινού τρόπου ζωής για την πρόληψη της κατάθλιψης, ανεξάρτητα από τον γενετικό κίνδυνο του ατόμου.
Η καθηγήτρια Barbara Sahakian, από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, δήλωσε: “Αν και το DNA μας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κατάθλιψης, αποδείχτηκε ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι δυνητικά πιο σημαντικός. Μερικοί από αυτούς τους παράγοντες του τρόπου ζωής είναι πράγματα στα οποία έχουμε έναν βαθμό ελέγχου, οπότε η προσπάθεια να βρούμε τρόπους να τους βελτιώσουμε θα μπορούσε να κάνει πραγματική διαφορά στις ζωές μας”.
Κατάθλιψη: Γιατί ο τρόπος ζωής είναι τόσο σημαντικός
Για να κατανοήσει γιατί ένας υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης, η ομάδα μελέτησε έναν αριθμό άλλων παραγόντων.
Αρχικά, εξέτασαν μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου από περίπου 33.000 συμμετέχοντες και βρήκαν μια σειρά από περιοχές του εγκεφάλου όπου το μεγαλύτερο μέγεθός τους (περισσότεροι νευρώνες και συνδέσεις) συνδέθηκε με έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Αυτές περιελάμβαναν την αμυγδαλή, τον ιππόκαμπο και άλλες.
Στη συνέχεια, η ομάδα αναζήτησε δείκτες στο αίμα που έδειχναν προβλήματα με το ανοσοποιητικό σύστημα ή τον μεταβολισμό (πώς επεξεργαζόμαστε τα τρόφιμα και παράγουμε ενέργεια). Μεταξύ αυτών των δεικτών που βρέθηκαν να συνδέονται με τον τρόπο ζωής ήταν η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (ένα μόριο που παράγεται στο σώμα ως απόκριση στο στρες) και τα τριγλυκερίδια (μια από τις κύριες μορφές λίπους που χρησιμοποιεί το σώμα για να αποθηκεύσει ενέργεια για αργότερα).
Αυτοί οι συσχετισμοί υποστηρίζονται από μια σειρά προηγούμενων μελετών. Για παράδειγμα, η έκθεση στο στρες στη ζωή μπορεί να επηρεάσει το πόσο καλά είμαστε σε θέση να ρυθμίσουμε το σάκχαρο στο αίμα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της ανοσοποιητικής λειτουργίας και να επιταχύνει τη βλάβη που σχετίζεται με την ηλικία στα κύτταρα και τα μόρια του σώματος. Η κακή σωματική δραστηριότητα και η έλλειψη ύπνου μπορούν να βλάψουν την ικανότητα του σώματος να ανταποκρίνεται στο στρες. Έχει βρεθεί ότι η μοναξιά και η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης αυξάνουν τον κίνδυνο μόλυνσης και αυξάνουν τους δείκτες ανοσολογικής ανεπάρκειας.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι η σύνδεση του τρόπου ζωής με τις ανοσοποιητικές και μεταβολικές λειτουργίες ήταν η πιο σημαντική. Με άλλα λόγια, ένας φτωχότερος τρόπος ζωής επηρεάζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και τον μεταβολισμό, γεγονός που με τη σειρά του αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Η δρ. Christelle Langley, επίσης από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Cambridge, είπε: “Έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής ως σημαντικό για τη σωματική μας υγεία, αλλά είναι εξίσου σημαντικός και για την ψυχική μας υγεία. Είναι καλό για την υγεία και τη γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου μας, αλλά, εμμέσως, προάγει και ένα υγιέστερο ανοσοποιητικό σύστημα και καλύτερο μεταβολισμό”.
Ο καθηγητής Jianfeng Feng, από το Πανεπιστήμιο Fudan και το Πανεπιστήμιο Warwick, πρόσθεσε: “Γνωρίζουμε ότι η κατάθλιψη μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και από την εφηβεία ή τη νεαρή ενήλικη ζωή, επομένως η εκπαίδευση των νέων σχετικά με τη σημασία ενός υγιεινού τρόπου ζωής και τον αντίκτυπό του στην ψυχική υγεία πρέπει να ξεκινήσει από τα σχολεία”.