Αγοραφοβία: Οι γυναίκες υποφέρουν περισσότερο!
Πάνω από το 1% του πληθυσμού ταλαιπωρείται από αγοραφοβία, μία αγχώδη διαταραχή που προκαλεί στο άτομο άρνηση να βρίσκεται σε δημόσιους χώρους, στους οποίους συνωστίζονται πολλά άτομα, νιώθοντας ότι δεν υπάρχει δυνατότητα έγκαιρης διαφυγής.
Σύμφωνα με μελέτες, το 67% των ασθενών, δηλαδή οι 2 στους 3, που πάσχουν από αγοραφοβία είναι γυναίκες.
Η διαταραχή αυτή μπορεί να εμφανιστεί απότομα ή να εγκατασταθεί σταδιακά. Τα συμπτώματα αρχίζουν εμφανίζονται συνήθως στο τέλος της εφηβείας ή μεταξύ 30 και 40 ετών. Πολύ συχνά συνδέεται, επίσης, με την εμφάνιση έντονου άγχους και κρίσεων πανικού.
«Αυτό που εξελίσσεται σε αγοραφοβία είναι η αρχική ανησυχία πως εάν ξανασυμβεί μία κρίση πανικού και μάλιστα σε δημόσιο χώρο, το άτομο θα βρεθεί εκεί ανήμπορο και εκτεθειμένο ανάμεσα σε ξένους που θα το περιτριγυρίζουν και θα το "κοιτάζουν" με περιφρόνηση για την κατάστασή του», τονίζει ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου, BSc MSc (Health) University of Central Lancashire, μέλος της British Psychological Society.
«Μία ακόμη σκέψη που προκαλεί τρόμο» συμπληρώνει ο κ. Παπαγεωργίου, «είναι η σκέψη ότι τη δύσκολη στιγμή της κρίσης δεν θα υπάρχει κάποιο κατάλληλο πρόσωπο να βοηθήσει».
Τα συνήθη συμπτώματα της κρίσης πανικού, όπως απελπισία, τρόμος, μούδιασμα, ναυτία, πόνος στην καρδιά και δυσκολία στην αναπνοή, μπορεί ενώπιον «ξένων ανθρώπων» να γίνουν τόσο έντονα, ώστε το άτομο να μην μπορεί καν να αναπνεύσει.
Ο κ. Παπαγεωργίου περιγράφει το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της «ασφυξίας» που αισθάνεται κάποιος, ο οποίος βιώνει ένα επεισόδιο πανικού: «Είναι τόσο έντονο ψυχικό φαινόμενο, που μπορεί να μπλοκάρει την αυτόματη λειτουργία της ανάσας. Οι πνεύμονες και το στέρνο του ατόμου είναι σαν να έχουν "μπλοκάρει" και δεν υπακούν στην εσωτερική εντολή "ανάσανε, ανάσανε". Αυτό το φαινόμενο, που είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και κρατάει πολλά δευτερόλεπτα συνήθως, φοβίζει πολύ κάποιους ανθρώπους. Τόσο πολύ, που ο φόβος ότι θα ξανασυμβεί καταλήγει εντονότερος και από τον αρχικό φόβο».
Αγοραφοβία και απομόνωση
Οι τραυματικές εμπειρίες που έχουν βιώσει οι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχή πανικού, τους κάνουν επιφυλακτικούς στις δημόσιες συναναστροφές. Ο έντονος φόβος πως η κρίση θα ξανάρθει απροειδοποίητα, τους κάνει να αποφεύγουν την δραστηριοποίηση, ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο να ξανασυμβεί. «Με άλλα λόγια, επιλέγω να απομονωθώ, να κλειστώ στον εαυτό μου, να σχετίζομαι λιγότερο έως καθόλου», εξηγεί ο κ. Παπαγεωργίου και συμπληρώνει: «Στην ουσία είναι ένας κύκλος, ένας βρόχος, ένα loop αυτοκαταστροφής, όπου αυτό που φοβάσαι – συμβαίνει, κι αφού συμβαίνει, φοβάσαι περισσότερο», συμπληρώνει.
Τότε το άτομο δυσκολεύεται να αφήσει το σπίτι του, ή όταν το κάνει νιώθει δυσφορία. Σε εξαιρετικά ακραίες περιπτώσεις μπορεί να επιλέξει να μην βγαίνει καθόλου. Ο κ. Παπαγεωργίου διευκρινίζει ότι πολύ συχνά ορισμένοι δεν συνειδητοποιούν αυτή τη συμπεριφορά: «Επειδή η αγοραφοβία είναι βαρύ συναίσθημα, ως ανημπόρια, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το παραδέχονται συνειδητά ότι τους συμβαίνει. Απλώς δηλώνουν πως... βαριούνται ή ότι... δεν έχουν όρεξη ή ότι... δεν έχουν κίνητρο για να βγουν έξω. Οι άνθρωποι αυτοί φοβούνται ακόμη και την συνειδητή αντίληψη και παραδοχή του φόβου. Ως αποτέλεσμα, συχνά χρειάζονται πολλές συναντήσεις με τον ειδικό, ακόμη και μήνες, έως ότου μπορέσουν να συνειδητοποιήσουν αυτό που τους συμβαίνει. Χρειάζονται φροντίδα για να αποκτήσουν και πάλι εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τη ζωή».
Όταν η αγοραφοβία χτυπά...
Ο κ. Παπαγεωργίου θυμάται μια χαρακτηριστική περίπτωση θεραπευομένης, που κατά τη διάρκεια μιας διάλεξης στο αμφιθέατρο ενός νοσοκομείου κατελήφθη από ξαφνικό κοινωνικό φόβο, ο οποίος εκδηλώθηκε με μια κρίση πανικού: «Ένιωσε να "χάνεται" από τον χώρο, σαν να εξαϋλώνεται, να εξατμίζεται στον αέρα. Όπως μου περιέγραψε την εμπειρία της αργότερα, είχε την αίσθηση πως "πεθαίνει", ένα πολύ βίαιο αίσθημα. Νόμιζε ότι χάνει τον έλεγχο των πράξεων, των κινήσεών της και δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με λόγια. Είχε έντονη ταχυκαρδία, ενώ αισθανόταν ότι άκουγε τους ήχους της καρδιάς της με τα ίδια της τα αυτιά».
Η εμπειρία -όπως την περιέγραψε η ασθενής- ήταν σχεδόν απόκοσμη, επισημαίνει ο ειδικός: «Είχε ένα γενικό αίσθημα μιας έντονης αλλά και απροσδιόριστης καταστροφής, σαν μία θεομηνία έξω να συνέβαινε, ή σεισμός, κάτι που ήταν πολύ έντονο και ήθελε να φύγει από τον χώρο, όμως δεν την υπάκουαν τα πόδια της. Όταν στην προσπάθειά της να αναπνεύσει δεν τα κατάφερνε, η κατάσταση γινόταν ολοένα και πιο επώδυνη. Τελικά λιποθύμησε και κατόρθωσε να επανέλθει μόνο όταν ο διπλανός της της έδωσε ένα-δυο έντονα χαστούκια».
Τρόποι αυτοβοήθειας στην αγοραφοβία
Πέρα από την διερεύνηση των παραγόντων πυροδότησης του «φόβου», όμως, σημαντικό «εργαλείο» για τον ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να βοηθήσει το άτομο που υποφέρει από αγοραφοβία και αγχώδη Διαταραχή είναι να του διδάξει τρόπους αυτοδιαχείρισης του προβλήματος του. Ο κ. Παπαγεωργίου υποστηρίζει ότι βασική βοήθεια προς το άτομο, αποτελεί η επίγνωση ότι το πρόβλημα το προκαλεί ο ίδιος στον εαυτό του: «Προκαλούν κάπως από μόνοι τους την κρίση πανικού. Κι αυτό γιατί λόγω άγχους ανασαίνουν γρήγορα και με βαθιές ανάσες και τότε παθαίνουν αυτό που λέγεται Υπεραερισμός, εξαιτίας του οποίου το αυξημένο ποσοστό οξυγόνου στο αίμα πυροδοτεί την κρίση», εξηγεί.