Αυτοκτονικότητα: Προειδοποιητικά σημάδια και παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο

Πρόσφατες έρευνες υποδηλώνουν ότι η επικράτηση ζωής των αποπειρών αυτοκτονίας που αντιμετωπίζονται ιατρικά είναι κατά προσέγγιση 3% για τις γυναίκες και 2% για τους άντρες.

Την ίδια στιγμή, οι ολοκληρωμένες αυτοκτονίες ποικίλουν από 5,5/100.000 για την Ελλάδα, έως πάνω από 40/100.000 για την Ουγγαρία και πάνω από 60/100.000 για ορισμένες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Λευκορωσία).

Συννοσηρότητα αυτοκτονίας και άλλων ψυχικών διαταραχών

Σήμερα η κατανόηση και η πρόληψη της αυτοκτονίας είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην ψυχιατρική, αφού στις προηγούμενες δεκαετίες αρκετές ψυχολογικές μελέτες αυτοψίας σε θύματα αυτοκτονιών, έδειξαν πως η πλειοψηφία έπασχε από κάποια συναισθηματική διαταραχή, συνήθως μείζονα κατάθλιψη, με συχνή συννοσηρότητα με άλλες διαταραχές, κυρίως αγχώδεις αλλά και διαταραχές που σχετίζονται με χρήση ουσιών.

Παράγοντες κινδύνου

Παρότι η πρόβλεψη και η πρόληψη της αυτοκτονίας και της συνδεόμενης με αυτή συμπεριφορές, είναι προβληματικές, έχουν μέχρι σήμερα αναγνωριστεί ορισμένοι παράγοντες κινδύνου, όπως η φτωχή αυτοεκτίμηση, οι ανεπαρκείς ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και η απελπισία. Μάλιστα, στις περισσότερες εμπειρικές έρευνες η απελπισία έχει αναγνωριστεί ως ο πιο αξιόπιστος παράγοντας κινδύνου. Ωστόσο, η απελπισία περιλαμβάνει πολλαπλές όψεις θετικής και αρνητικής σκέψης ενώ και η ελπίδα φαίνεται να είναι πολυδιάστατη, θετικές προσδοκίες για τον εαυτό και για το μέλλον. Ο αυτοκτονικός μηρυκασμός, ο αυτοκτονικός ιδεασμός και η επιθυμία θανάτου είναι επίσης σημαντικά πεδία εκτίμησης.

Παρότι οι παράγοντες κινδύνου αναγνωρίζονται, η προγνωστική τους εγκυρότητα είναι περιορισμένη. Χωρίζονται σε:

- Πρωτογενείς (παρουσία ψυχιατρικής νόσου, προηγούμενες απόπειρες αυτοκτονίας),

- Δευτερογενείς (αντίξοες περιστάσεις ζωής, ψυχοκοινωνικοί παράγοντες κινδύνου) και

- Τριτογενείς (δημογραφικοί παράγοντες, όπως το αντρικό φύλο, η μεγαλύτερη ηλικία).

Ένας αριθμός παραγόντων κινδύνου έχει μελετηθεί, συμπεριλαμβανομένων της απελπισίας του σωματότυπου, του σκεπτικού περιεχομένου, της βαρύτητας κατάθλιψης, των ικανοτήτων επιτυχούς αντιμετώπισης κ.λ.π. Οι στάσεις απέναντι στη ζωή και στο θάνατο μπορεί να σχετίζονται με τις αυτοκτονικές τάσεις με έναν διαφορετικό τρόπο. Στους εφήβους, η αυτοκτονικότητα συσχετίστηκε αρνητικά με την έλξη για τον θάνατο και θετικά με την απέχθεια για τη ζωή. Δεδομένα από 128 μελέτες σε 513.188 εφήβους, ανέφερε ότι η μέση ποσοστιαία αναλογία των εφήβων που αναφέρει ότι έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας σε κάποια φάση της ζωής τους ήταν 9.7%, ενώ 29.9% των εφήβων έλεγαν ότι είχαν σκεφτεί την αυτοκτονία κάποια στιγμή.

Στα αυτοκτονικά άτομα, η απελπισία ως προς το μέλλον είναι ένα πολυδιάστατο κατασκεύασμα, η έλλειψη ωστόσο θετικής μελλοντικής σκέψης είναι πιο σημαντική από την παρουσία αρνητικής μελλοντικής σκέψης. Μετά από έλεγχο για καταθλιπτικά συμπτώματα, η συσχέτιση μεταξύ οικογενειακής λειτουργικότητας και συνεχιζόμενης αυτοκτονικής συμπεριφοράς δεν ήταν πλέον σημαντική. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι υψηλότερος όταν είναι παρόντες πρωτογενείς παράγοντες κινδύνου. Η παρουσία δευτερογενών και τριτογενών υποδεικνύει υψηλό κίνδυνο μόνο αν υπάρχει και πρωτογενής παράγοντας.

Προγνωστικοί παράγοντες

Κλινικά οι πιο ισχυροί προγνωστικοί παράγοντες αυτοκτονίας είναι η απελπισία, η ενοχή και η σχετική προηγούμενη αυτοκτονική συμπεριφορά. Ωστόσο, αυτά είναι φαινόμενα που σχετίζονται με την κατάσταση του ατόμου και εξαρτώνται από τη σοβαρότητα, ενώ η υποτροπή του αυτοκτονικού ιδεασμού στην πορεία των καταθλιπτικών επεισοδίων εμφανίζει μεγάλη συνέχεια. Επίσης, η παρουσία μεικτών συμπτωμάτων ή διέγερσης, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο απόπειρας όσο και ολοκληρωμένης αυτοκτονίας. Δυστυχώς, από τη στιγμή που η πλειοψηφία των θυμάτων αυτοκτονίας πεθαίνουν από την πρώτη απόπειρα, το ιστορικό προηγούμενων αποπειρών έχει σχετικά περιορισμένη αξία στην πρόληψη της αυτοκτονίας.

Είναι σημαντικό να πούμε επίσης, ότι τα δεδομένα υποδεικνύουν όπως ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό αυτοκτονικών ασθενών επικοινωνούν την πρόθεση τους να αυτοκτονήσουν σε μία δομή παροχής ψυχιατρικής φροντίδας, παρά σε μία δομή γενικής ιατρικής φροντίδας. Στις ψυχιατρικές δομές δίνονται αντικαταθλιπτικά στο 60% των ασθενών, σε αντίθεση με το μόλις 16% στις δομές γενικής ιατρικής φροντίδας.

Το στατιστικό γεγονός είναι ότι, παρότι η κατάθλιψη σχετίζεται πολύ στενά με την αυτοκτονία, πάνω από τα 2/3 των καταθλιπτικών ασθενών ποτέ δεν επιχειρούν να αυτοκτονήσουν και η συντριπτική πλειοψηφία των καταθλιπτικών ποτέ δε διαπράττουν ολοκληρωμένη αυτοκτονία, υποδεικνύοντας ότι άλλοι πιο ειδικοί (σχετιζόμενοι με την αυτοκτονία) και μη ειδικοί παράγοντες, εκτός από τη μείζονα κατάθλιψη, μπορεί επίσης να παίζουν αποφασιστικό ρόλο. Οι ψυχωτικοί ασθενείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να εφαρμόσουν βίαιες μεθόδους αυτοκτονίας, όπως τη χρήση όπλων, τον απαγχονισμό ή της πτώσης από ύψος, εμφανίζοντας έτσι υψηλότερο κίνδυνο ολοκληρωμένης αυτοκτονίας σε σύγκριση με τους ψυχωτικούς καταθλιπτικούς.

Πηγή: Askitis.gr

Διαβάστε επίσης:

Εικονογραφημένο αλφαβητάρι με τις πιο αλλόκοτες φοβίες

Κρίση πανικού: 10 τρόποι να τη σταματήσετε εν τη γενέσει της

Πού βρίσκεται η ευτυχία; Αυτά είναι τα τρία μυστικά της σύμφωνα με το Χάρβαρντ