Στο μυαλό ενός παθολογικού ψεύτη
Όλοι έχει χρειαστεί να πούμε κάποια στιγμή «κατά συνθήκην ψεύδη» για να αποφύγουμε δυσάρεστες καταστάσεις ή να καλύψουμε κάποια ζαβολιά. Υπάρχουν όμως άνθρωποι που διαστρεβλώνουν εσκεμμένα και κατ' επανάληψη πραγματικά γεγονότα είτε για προσωπικό τους όφελος είτε για να βλάψουν κάποιον τρίτο. Τα άτομα της δεύτερης κατηγορίας συνηθίζουμε να τα ονομάζουμε παθολογικούς ψεύτες.
Παθολογία ονομάζεται γενικώς στο χώρο της Ιατρικής μια εγγενής πάθηση ή μια διαταραχή που επηρεάζει άμεσα την υγεία. Για παράδειγμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας και ο καρκίνος αποτελούν παθολογικές καταστάσεις.
Ωστόσο, η τελευταία έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM), η επονομαζόμενη «βίβλος» των ψυχιάτρων, δεν αναγνωρίζει τη συστηματική ψευδολογία (φανταστική ψευδολογία - pseudologia fantastica) ως μεμονωμένη παθολογία.
Όπως η κοινωνιοπάθεια, η ψυχοπάθεια και κάθε μορφή συμπεριφοράς αποκλίνουσας από τα συνήθη κοινωνικά πρότυπα, έτσι και η συστηματική ψευδολογία περιλαμβάνεται τρόπον τινά στο DSM στην ενότητα των αντικοινωνικών διαταραχών της προσωπικότητας (antisocial personality disorder). Έτσι, η τάση του ατόμου να ψεύδεται θεωρείται ένα πιθανό σύμπτωμα μιας ευρύτερης διάγνωσης.
Μπορεί η παθολογική ψευδολογία να μην περιλαμβάνεται στο DSM, όμως υπάρχουν αρκετές αναφορές στο φαινόμενο στη διεθνή βιβλιογραφία. Το 2005, ομάδα ψυχιάτρων δημοσίευσε έκθεση με στόχο να αποσαφηνίσει συνήθεις παρανοήσεις που περιβάλλουν το φαινόμενο.
Υπάρχουν αρκετές καταχωρίσεις στο DSM που κάνουν έμμεση αναφορά στην παθολογική ψευδολογία. Για παράδειγμα, απαντάται στο εγχειρίδιο ο όρος malingering (προσποίηση) ως αναφορά σε άτομα που υπερβάλλουν για σωματικά ή ψυχολογικά συμπτώματα που αντιμετωπίζουν, συνήθως για να αποφύγουν συγκεκριμένες ευθύνες ή την ποινική δίωξη. Υπάρχει επίσης η προσποιητή ή πλασματική διαταραχή (factitious disorder), όπου το άτομο εσκεμμένα προσποιείται ότι πάσχει από κάτι, συνήθως με τους ίδιους σκοπούς όπως στην προηγούμενη περίπτωση.
Η συστηματική ψευδολογία αποτελεί σύμπτωμα αποστασιοποίησης από την πραγματικότητα, έλλειψης συναισθήματος και ψυχρότητας, όμως η τάση του ατόμου να ψεύδεται δεν είναι απαραίτητη ένδειξη για να προκύψει διάγνωση για αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας.
Σύμφωνα με τον Δρ Howard Forman από το Ιατρικό Κέντρο Μοντεφιόρε στις ΗΠΑ, κεντρικό –σχεδόν καθολικό– κίνητρο για την ψευδολογία αποτελεί η επιθυμία του ατόμου να αποφύγει την ντροπή, για παράδειγμα λόγω ανεπάρκειας σε συγκεκριμένες δεξιότητες ή στο συναισθηματικό τομέα. Στην περίπτωση αυτή, το ψέμα αποτελεί μια προσπάθεια να αντισταθμιστεί η ανεπάρκεια.
Διαβάστε επίσης:
Ψυχολογικό τεστ με βίντεο: Πόσο καλοί ψεύτες είστε;
Τα 10 σημάδια ότι ο συνομιλητής σας ψεύδεται ασύστολα! (βίντεο)
Εντοπίστε τους ψεύτες όπως οι πράκτορες του FBI!