Η σκέψη είναι πιο σημαντική από την ικανότητα
Οι απαντήσεις που δίνουμε σε ερωτήσεις που αφορούν το ίδιο θέμα, διατυπώνονται όμως με διαφορετικό τρόπο αποκαλύπτουν πολλά για τον τρόπο που μαθαίνει κανείς.
Ένα απλό παράδειγμα είναι οι ερωτήσεις «ξέρεις να παίζεις πιάνο;» και «παίζεις πιάνο;».
Όπως εξηγεί η Shari Tishman από το Χάρβαρντ, ακόμη και αν η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι «ναι», ενώ στο δεύτερο «όχι», στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο πολύ διαφορετικές ερωτήσεις.
Αυτό συμβαίνει, όπως επισημαίνει, γιατί η πρώτη ερώτηση αφορά την ικανότητα, ενώ η δεύτερη ρωτά σιωπηρά πολύ περισσότερα και, πέρα από την ικανότητα, αφορά και την κλίση του ατόμου.
Η ίδια διάκριση -μεταξύ ικανότητας και κλίσης- εκτείνεται και στην ψυχική μας ζωή, λέει η Tishman.
Για παράδειγμα, οι έρευνες γύρω από τη σκέψη δείχνουν, ότι οι άνθρωποι μπορούν να επικαλεστούν επιχειρήματα για τις δύο πλευρές ενός ζητήματος, όταν καθοδηγούνται μέσα από μια διαδικασία, κάτι που φανερώνει ότι έχουν την ικανότητα αυτή. Όμως οι άνθρωποι συνήθως δεν αξιολογούν και τις δύο πλευρές, καθώς δεν έχουν τη διάθεση να το κάνουν.
Έτσι, αν κάποιος θέλει να εξασκήσει περισσότερο την κριτική του σκέψη, πρέπει να κάνει ακριβώς αυτό. «Το να είναι κανείς ένας καλά σκεπτόμενος άνθρωπος σημαίνει, ότι έχει τη σωστή διάθεση για σκέψη» υποστηρίζει «διαφορετικά, δε θα καταφέρει ποτέ να χρησιμοποιήσει στο έπακρο όλες τις ικανότητές του».
Υπάρχουν επτά τέτοιες διαθέσεις-σκέψεις, οι οποίες είναι οι εξής:
1. Η διάθεση να έχουν ανοιχτό μυαλό και να είναι περιπετειώδεις. Η τάση για να είναι ανοιχτόμυαλοι, να εξερευνούν εναλλακτικές απόψεις, εναλλακτικές της στενής σκέψης και η ικανότητα να παράγουν πολλαπλές επιλογές.
2. Η διάθεση προς διανοητική περιπέτεια. Η τάση να αναρωτιέται κανείς, να δοκιμάζει, να βρίσκει προβλήματα, να διερωτάται, να εμφανίζει εγρήγορση σε ό,τι αφορά τις ανωμαλίες και η ικανότητα στενής παρατήρησης και διαμόρφωσης ερωτημάτων.
3. Η διάθεση αποσαφήνισης και αναζήτησης της κατανόησης. Μια επιθυμία για ξεκάθαρη κατανόηση, αναζήτηση συνδέσεων και εξηγήσεων, μια εγρήγορση σε ό,τι αφορά την ασάφεια, η ανάγκη για συγκέντρωση και η ικανότητα να "χτίζει" έννοιες.
4. Η διάθεση για σχεδιασμό και στρατηγική. Το κίνητρο για τον καθορισμό στόχων, για τη δημιουργία και εκτέλεση σχεδίων και για ενόραση των αποτελεσμάτων, μια εγρήγορση για το πιθανό λάθος και την ανακρίβεια και η ικανότητα να θέτει στόχους και να φτιάχνει συγκεκριμένα πλάνα.
5. Η διάθεση να είναι διανοητικά προσεκτικός. Η θέληση για ακρίβεια, οργάνωση, πληρότητα, μια εγρήγορση για το πιθανό λάθος ή ανακρίβεια και η ικανότητα να επεξεργάζεται πληροφορίες με ακρίβεια.
6. Η διάθεση για αναζήτηση και αξιολόγηση. Η τάση να αμφισβητεί τα δεδομένα, να απαιτεί αιτιολόγηση, μια εγρήγορση στην ανάγκη για παροχή αποδείξεων και η ικανότητα να ζυγίζει και να αξιολογεί.
7. Η διάθεση μεταγνωστικής: Η τάση να παρακολουθεί και να ελέγχει τη ροή της σκέψης ενός ατόμου, εγρήγορση σε πολύπλοκες έννοιες και τρόπο σκέψης και η ικανότητα να ασκεί έλεγχο σε ψυχικές διαδικασίες και να είναι ανακλαστικός.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά μαζί, όταν χρησιμοποιηθούν στις κατάλληλες περιπτώσεις, επιτρέπουν στους ανθρώπους να εμπλακούν πλήρως με δύσκολα πνευματικά προβλήματα, καταλήγει το δημοσίευμα.