Στην Εξεταστική Επιτροπή για την υγεία και η υπόθεση του εργοστασίου Πλάσματος

Της Νατάσσας Ν. Σπαγαδώρου

Ένα εργοστάσιο-φάντασμα, το οποίο το χρειαζόταν και το χρειάζεται η Ελλάδα και η δημόσια υγεία, αλλά δυστυχώς στοιχειώνει μαζί με τον δαπανηρό και πολύτιμο εξοπλισμό του.

Να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα πληρώνει κάθε χρόνο περίπου 80 εκατομμύρια ευρώ για την εισαγωγή προϊόντων πλάσματος (π.χ. λευκωματίνη που είναι απαραίτητη στις χειρουργικές επεμβάσεις, στα πολυμεταγγιζόμενα άτομα, στους τοκετούς, στους εγκαυματίες κ.λπ.), ενώ όλα αυτά τα προϊόντα πλάσματος θα μπορούσαν να παράγονται στο συγκεκριμένο εργοστάσιο και μάλιστα να είναι η χώρα μας εκείνη που θα έκανε εξαγωγή στο εξωτερικό. Αντιλαμβανόμαστε ότι, μεσούσης της κρίσης, μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν εξαιρετική ευκαιρία για τη χώρα μας.

Πλέον ο εξοπλισμός έχει αχρηστευθεί, αναφέρουν κύκλοι προσκείμενοι στον αναπληρωτή υπουργό Υγείας Παύλο Πολάκη. Οι ίδιοι κύκλοι αναφέρουν πως η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας -ακόμη και τώρα, την εντελώς ύστατη στιγμή- επιχειρεί μέσα από κάποιες επαφές με τους κατασκευαστές του εργοστασίου μήπως καταφέρει και διασώσει κομμάτια του εξοπλισμού. Ωστόσο είναι πολύ δύσκολο, διότι το εργοστάσιο δεν λειτούργησε ποτέ και τα μηχανήματα είναι όχι απλώς απαρχαιωμένα σήμερα, αλλά σχεδόν κατεστραμμένα.

Όλα αυτά τα χρόνια, πάρα πολλοί βουλευτές και ευρωβουλευτές με ερωτήσεις και υπομνήματά τους έχουν αναφερθεί στο εργοστάσιο-φάντασμα και στην υπόθεση-σκάνδαλο, θέτοντας ένα καίριο ερώτημα: «Ήταν πράγματι τόσο απαραίτητο να δημιουργηθεί στην Ελλάδα εργοστάσιο Πλάσματος και αφού, καλώς ή κακώς, δημιουργήθηκε, γιατί δεν μπόρεσε να λειτουργήσει;»

Έτοιμο από το 2002 με Νόμο και ένα πρόστιμο

Για την ιστορία, να πούμε ότι το εργοστάσιο εγκαινιάστηκε το 2002, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, και το 2005 πραγματοποιήθηκαν κάποιες αναθέσεις για συντήρηση. Ωστόσο, ακόμη και τότε δεν κατάφερε να τεθεί σε λειτουργία. Σχετικά με τη λειτουργία του, ψηφίστηκε νόμος ο οποίος προέβλεπε τη «θέσπιση προτύπων ποιότητας και ασφάλειας για τη συλλογή, τον έλεγχο, την αποθήκευση και τη διανομή ανθρώπινου αίματος και συστατικών του αίματος» κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Μάλιστα, για την καθυστέρηση ένταξης της κοινοτικής οδηγίας 2002/98/ΕΚ στην ελληνική νομοθεσία το ελληνικό δημόσιο κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ετοιμάζεται τώρα να το περάσει από τον μεγεθυντικό φακό της Εξεταστικής Επιτροπής για τα σκάνδαλα της υγείας, με τη λογική ότι η υπόθεση αποτελεί σκάνδαλο ολκής.

Να θυμίσουμε ότι το φιλόδοξο σχέδιο της κατασκευής του εργοστασίου ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το εργοστάσιο θα μπορούσε να επεξεργαστεί 100.000 μονάδες πλάσματος αίματος τον χρόνο για την παρασκευή λευκωματίνης, όταν το μεγαλύτερο μέρος η χώρα το εισάγει από το εξωτερικό.

Το έργο εντάχθηκε στο Β΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να ολοκληρωθεί εντός του προβλεπόμενου χρονικού διαστήματος, με αποτέλεσμα να συνεχισθεί η χρηματοδότησή του από άλλα προγράμματα και με συνέπεια να καθυστερήσει η ολοκλήρωση του έργου.

Η κατασκευή του εργοστασίου στους Θρακομακεδόνες με τις πλήρεις εγκαταστάσεις του ολοκληρώθηκε το 2002 και εγκαινιάσθηκε το 2006. Αναμενόταν η πρόσληψη του αναγκαίου για τη λειτουργία του προσωπικού. Αυτό ωστόσο δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ και το εργοστάσιο δεν λειτούργησε.

Οι πολυδάπανες συντηρήσεις

Το εργοστάσιο θα λειτουργούσε στο πλαίσιο του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ), το οποίο με τη σειρά του μέχρι σήμερα λειτουργεί με αποσπασμένους από άλλες υπηρεσίες υπαλλήλους. Στην καθυστέρηση λειτουργίας του ήρθε να προστεθεί και η ανάθεση της συντήρησής του από το 2005. Αν και δεν ήταν σε λειτουργία, έγινε η πρώτη τρίμηνη ανάθεση συντήρησης των εγκαταστάσεων στον κατασκευαστή. Από τότε, οι εκάστοτε διοικήσεις του υπουργείου Υγείας και του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας κατάφεραν να ανανεώσουν την αρχική και υποτίθεται μοναδική σύμβαση συντήρησης μέχρι το τέλος του 2008. Το κόστος ανά μήνα αυτής της απευθείας ανάθεσης έφθανε τα 120.000 ευρώ.

Στο τέλος του 2008 η τότε διοίκηση του ΕΚΕΑ και το υπουργείο Υγείας αποφάσισαν να προκηρύξουν ανοιχτό διεθνή διαγωνισμό για τη συντήρηση των εγκαταστάσεων με προϋπολογισμό 999.000 ευρώ για ένα έτος. Ο προϋπολογισμός ήταν 1.000 ευρώ μικρότερος από το όριο που θέτει ο νόμος για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η σύμβαση συντήρησης υπεγράφη με τον ανάδοχο, ο οποίος εγκαταστάθηκε τον Αύγουστο του 2009, και είχε ισχύ έναν συν έναν (1+1) χρόνο. Προέβλεπε ότι ο ανάδοχος θα διέθετε στο ΕΚΕΑ προσωπικό 18 ατόμων διαφόρων ειδικοτήτων.

Τον Ιούνιο του 2010, η τεχνική υπηρεσία του ΕΚΕΑ εισηγείται στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας την ανανέωση της σύμβασης που έληγε, για έναν ακόμα χρόνο με μείωση του προσωπικού του εργολάβου και κόστος 250.000 ευρώ λιγότερο από την προηγούμενη περίοδο, επειδή το υψηλό κόστος προβλημάτισε το Υπουργείο, το οποίο με τη σειρά του ζήτησε επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού με καλύτερους όρους.

Ως συνέπεια στην διενέργεια του διαγωνισμού που προχώρησε το ΕΚΕΑ ήταν να προκύψει από τον ίδιο εργολάβο προσφορά για το ίδιο έργο, δηλαδή τη συντήρηση των εγκαταστάσεων με κόστος μόλις 15.000 ευρώ τον μήνα, έναντι της αρχικής δαπάνης των 120.000 ευρώ μηνιαίως.

Ωστόσο, παρά όλες αυτές της προσπάθειες ελαχιστοποίησης του κόστους συντήρησης, δεν υπήρξε η παραμικρή εξέλιξη σε σχέση με την λειτουργία του.

Το έργο του ΕΚΕΑ στη Βουλή την ερχόμενη Τετάρτη

Την ερχόμενη Τετάρτη 21 Ιουνίου, πάντως, αναμένεται να συζητηθεί στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής όλο το έργο του ΕΚΕΑ προκειμένου να εγκριθεί, όπως επίσης και η θητεία της νυν προέδρου, κυρίας Χαρ. Ματσούκα.

Αναφορικά με τον μοριακό έλεγχο του αίματος, να πούμε επίσης ότι η διαδικασία θα αλλάξει και αντί για τέσσερα Κέντρα Αίματος που διαθέτει η χώρα μας σήμερα (ΕΚΕΑ, ΑΧΕΠΑ, παν. νοσοκομείο Ρίου Πατρών και παν. νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης), πλέον θα έχει δύο, ένα στο Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας, και ένα δεύτερο στο ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης. Το σύστημα με αυτόν τον τρόπο θα ωφεληθεί, αναφέρουν εκπρόσωποι των εταιρειών οι οποίοι συμμετέχουν στον διαγωνισμό για τον μοριακό έλεγχο, προσθέτοντας ότι μέσα από τη συγκέντρωση της διαδικασίας θα υπάρχει διαφάνεια, τεχνογνωσία, καλύτερος έλεγχος του αίματος και εξοικονόμηση πόρων.