Τα αγκάθια του προϋπολογισμού, η αξιολόγηση που αργεί και το πολιτικό κοινωνικό Σχέδιο

Της Νατάσσας Ν. Σπαγαδώρου

Ο προϋπολογισμός του 2017 μπορεί να ψηφίσθηκε, ωστόσο τα αγκάθια του είναι πολλά, ενώ αυτό που πιέζει τώρα την κυβέρνηση, είναι το κλείσιμο της αξιολόγησης και η αντίδραση της κοινωνίας, αγωνία, που δεν μπόρεσε να κρύψει ούτε ο κ. Ξανθός, λέγοντας στην ομιλία του: «Εκτός από την αξιολόγηση των δανειστών που πρέπει φυσικά να ολοκληρωθεί, μας ενδιαφέρει πρωτίστως η αξιολόγηση της κοινωνίας».

Και η αλήθεια είναι ότι η καθυστέρηση της αξιολόγησης, αλλά και τα δεινά που βιώνουν οι πολίτες και όσοι υπηρετούν το ΕΣΥ δεν έχουν τελειωμό. Την ίδια ώρα, η υγειονομική φτώχεια, παρά το γεγονός ότι συντελούνται τεράστιες προσπάθειες για να λειανθεί, μας τυλίγει σαν ένα δίχτυ, έτοιμο να μας πνίξει. Πάντως ο υπουργός Υγείας, υποστήριξε στην διάρκεια της ομιλίας του όσο μπορούσε το έργο της κυβέρνησής του, κάνοντας συχνές αναφορές στο κοινωνικό «αποτύπωμα» της σημερινής αριστερής κυβέρνησης και κάνοντας συγκρίσεις με τις προηγούμενες κυβερνήσεις.

Η κοινωνία παρά την απογοήτευση της, τη δυσαρέσκεια και το θυμό της, τόνισε ο κ. Ξανθός, περιμένει, υπομένει, ευελπιστεί, προσδοκά μια θετική διέξοδο από την κρίση και στην πλειονότητα της όχι μόνο δεν επενδύει σε εκλογές και πολιτική ανατροπή αλλά εύχεται να τα καταφέρουμε.

Όμως είναι γεγονός, ότι πολιτική και δη πολιτική υγείας με ευχολογία δεν γίνεται.

Η αλήθεια είναι ότι ο «σκληρός πυρήνας» των πολιτικών λιτότητας και της επιβάρυνσης των πολιτών παραμένει άθικτος, προϊόν ενός επώδυνου συμβιβασμού που έγινε πέρισυ για να κρατηθεί η χώρα όρθια και να διεκδικήσει ξανά την ισότιμη και αξιοπρεπή της θέση μέσα στην Ευρώπη, τόνισε ο υπουργός στην ομιλία του την Παρασκευή και συνέχισε:

«Οι πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας και οι δημοσιονομικοί περιορισμοί που συνεπάγονται τα μνημονιακά μέτρα και τα προαπαιτούμενα των αξιολογήσεων, δημιουργούν μια ασυμμετρία αναγκών και πόρων στη χώρα, στην κοινωνία και φυσικά στο Σύστημα Υγείας. Ο μόνος τρόπος να υπερβούμε αυτή την αναντιστοιχία αυξημένων κοινωνικών αναγκών και διαθέσιμων πόρων, είναι ένα σοβαρό πολιτικό σχέδιο παραγωγικής-κοινωνικής-θεσμικής-διοικητικής ανασυγκρότησης της χώρας.

Το σχέδιο αυτό στο χώρο της Υγείας περιλαμβάνει τη «μεροληψία» υπέρ του Δημόσιου Συστήματος Υγείας , την προτεραιότητα στη στήριξη και αναβάθμιση του ΕΣΥ και την επικουρικότητα του ιδιωτικού τομέα, τη στροφή στην ΠΦΥ και την πρόληψη, την έμφαση στις πολιτικές Δημόσιας Υγείας, τη δραστική αντιμετώπιση των φαινομένων προκλητής ζήτησης, σπατάλης και διαφθοράς, την εδραίωση ενός νέου κοινωνικού ήθους στο Σύστημα Υγείας που οφείλει να θέτει πάνω απ ’όλα τις ανάγκες των ανθρώπων, τα κοινωνικά δικαιώματα , τα συλλογικά αγαθά και το δημόσιο συμφέρον.

Αυτό ακριβώς το σχέδιο υλοποιούμε με συνέπεια και αποφασιστικότητα και παρά τις «προφητείες» δεινών, διαλύσεων και καταρρεύσεων εδώ και 1,5 χρόνο, η αλήθεια είναι ότι το ΕΣΥ είναι όρθιο, σταθεροποιείται συνεχώς, ενισχύεται με προσωπικό, βελτιώνει την απόδοση του και αυξάνει τη «χωρητικότητα» του, εξυπηρετώντας αξιόπιστα περισσότερους πολίτες χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Η αλήθεια επίσης είναι ότι η χώρα είναι υγειονομικά ασφαλής και ότι καμιά «υγειονομική βόμβα» δεν ενεργοποιήθηκε. Δεν επιτρέψαμε να μετατραπεί το προσφυγικό σε πρόβλημα Δημόσιας Υγείας, στηριχθήκαμε στο εξαιρετικό επιστημονικό δυναμικό της χώρας, συνεργαστήκαμε με τους διεθνείς οργανισμούς και τις έγκυρες ΜΚΟ, βελτιώσαμε σημαντικά το επίπεδο της υγειονομικής φροντίδας, ενισχύσαμε την επιδημιολογική επιτήρηση των λοιμώξεων και αποτρέψαμε τη διασπορά των σποραδικών κρουσμάτων που ήταν αναμενόμενο ότι θα εκδηλωθούν».

Προσλήψεις 10.000 ατόμων και το ΕΣΥ αιμορραγεί

Αναφορικά με τις προσλήψεις οι οποίες πάνε και έρχονταικαι η αλήθεια είναι πως οι περισσότερες δεν είναι μόνιμες, ο υπουργός τόνισε:

Ο συνολικός σχεδιασμός προσλήψεων μόνιμου και επικουρικού προσωπικού αλλά και παντός τύπου συμβάσεων στα νοσοκομεία, τις δομές ΠΦΥ και των εποπτευόμενων φορέων από το Υπουργείο Υγείας, υπερβαίνει αθροιστικά τους 10.000 γιατρούς και λοιπό προσωπικό. Έχουν ήδη προσληφθεί ή επίκειται πολύ σύντομα η πρόσληψη τους : 1383 επικουρικοί γιατροί τη διετία 2015-2016 ( μαζί με 884 που παρατάθηκαν 1 χρόνο οι συμβάσεις τους ), 900 μόνιμοι εργαζόμενοι από την 4Κ/5Κ προκήρυξη , 200 μόνιμοι γιατροί ΕΣΥ από παλιές κρίσεις, 950 διοικητικοί υπάλληλοι από την προκήρυξη του 1998 μέσω ΑΣΕΠ, 585 επικουρικό λοιπό προσωπικό, 260 γιατροί-νοσηλευτές για τις ΜΕΘ μέσω ΚΕΕΛΠΝΟ, 186 μόνιμοι διασώστες του ΕΚΑΒ.

Και ακολουθούν: 700 νοσηλευτές-λοιπό προσωπικό από τους κυλιόμενους πίνακες του ΑΣΕΠ της 4Κ/5Κ, άλλοι 240 γιατροί-νοσηλευτές μέσω ΚΕΕΛΠΝΟ για ΜΕΘ, 2000 μόνιμοι εργαζόμενοι ( έχει εκδοθεί ΠΥΣ- άμεση προκήρυξη μέσω ΑΣΕΠ) και 2000 μόνιμοι γιατροί ΕΣΥ ( αναμένεται σύντομα η έκδοση ΠΥΣ ) που αθροιστικά συγκροτούν το σύνολο των 5000 προσλήψεων γιατρών-νοσηλευτών-λοιπού προσωπικού που παρουσίασε στο διάγγελμα του χθες ο Πρωθυπουργός.

Η πιο άμεση όμως κίνηση μαζικής ενίσχυσης του Συστήματος Υγείας είναι κυρίως η πρόσληψη των 4000 ανέργων νοσηλευτών και λοιπών υγειονομικών με 12μηνη σύμβαση μέσω ΟΑΕΔ που θα ολοκληρωθεί μέχρι το Φλεβάρη του 2017.

850 προσλήψεις για το Προσφυγικό

Συμπληρωματικά , έρχεται να στηρίξει το ΕΣΥ το πρόγραμμα AMIF για το προσφυγικό που προβλέπει 850 άτομα για τους χώρους φιλοξενίας και τις γειτονικές δημόσιες δομές, καθώς και το πρόγραμμα ISF στα νησιά του Αιγαίου που σχεδιάζεται να υλοποιηθεί ξανά με 165 άτομα αποκλειστικά για τα νοσοκομεία-ΚΥ των περιοχών αυτών.

Υπάρχουν όμως οι υλικές προϋποθέσεις αυτής της βελτίωσης; έχει εξασφαλιστεί η αναγκαία χρηματοδότηση; αναρωτήθηκε ο κ. Ξανθός, προσθέτοντας τα εξής:

«Tην απάντηση την έδωσε ο περισυνός προϋπολογισμός των νοσοκομείων-ΥΠΕ , που ήταν ο πρώτος μετά από 5 χρόνια με ανοδική τάση, και φυσικά συνεχίζει να τη δίνει με σαφήνεια ο προϋπολογισμός του 2017.

Τα 1.388 δις.ευρώ που ήταν ο αρχικός προϋπολογισμός ( όριο αγορών) του 2015 έγιναν 1.556 με την «ένεση» χρηματοδότησης που κάναμε τον Οκτώβριο του 2015 ανακατανέμοντας κρατικούς πόρους υπερ του ΕΣΥ.

Το 2016 έγιναν 1.634 δις.ευρώ, ποσό που διατηρείται σταθερό μέχρι το 2018 στα πλαίσια του νέου ΜΠΔΣ 2015-2018 . Αυτό σημαίνει επιπλέον 268 εκ. ευρώ το 2016 (230 για τα νοσοκομεία + 38 εκ.ευρώ για ΥΠΕ/ΠΕΔΥ) και 252 εκ. ( 214+ 38) το 2017, πέραν των προβλέψεων του ΜΠΔΣ της προηγούμενης κυβέρνησης που προέβλεπε 1.404 δις το 2016 και 1,420 δις το 2017 -2018. Ειδικά οι δαπάνες για την ΠΦΥ που αποτελεί κεντρική πολιτική προτεραιότητα για την κυβέρνηση, οι δαπάνες για τα ΚΥ και τις δομές του ΠΕΔΥ που αντιστοιχούν στον κωδικό 260 του Υπουργείου Υγείας είναι για το 2017 συνολικά (μαζί με μισθούς, λειτουργικά έξοδα κλπ) 451 εκ.ευρώ , όταν το 2016 ήταν 373 εκ. και το 2015 ήταν 363 εκ.

Οριακή υποχώρηση της λιτότητας

Είναι η πρώτη, οριακή έστω, υποχώρηση της λιτότητας στην Υγεία, που έρχεται να υπηρετήσει την πολιτική επιλογή της δραστικής αντιμετώπισης της «υγειονομικής φτώχειας» και της καθολικής ιατροφαρμακευτικής κάλυψης των ανασφάλιστων πολιτών, καθώς και τη διεύρυνση του «δημοσιονομικού χώρου» για αναβαθμισμένη δημόσια περίθαλψη.

Ήδη , σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι δημόσιες δαπάνες υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν ανέβει από το 4,6-4,9% της προηγούμενης 3ετίας στο 5,1% το 2015 και το 2016. Προφανώς είναι σε δραματική απόσταση από το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ ( 6,5-7,0%), γεγονός που μας υποχρεώνει να προωθήσουμε πολιτικές σύγκλισης μετά την απεμπλοκή από τις μνημονιακές δεσμεύσεις και τη δημοσιονομική επιτροπεία.

Οι προηγούμενες κυβερνήσεις άφηναν χωρίς υγειονομική κάλυψη τους ανασφάλιστους, ενώ η σημερινή με το ν.4368/2016 έχει ήδη ανακουφίσει 2,5 περίπου εκατομμύρια πολίτες , δίνοντας τη δυνατότητα σε 767.000 δικαιούχους με πολύ χαμηλό εισόδημα να έχουν μηδενική συμμετοχή στα φάρμακα, καλύπτοντας 190.788 ανασφάλιστους πολίτες για εργαστηριακές εξετάσεις αξίας 21,6 εκ. ευρώ στις δημόσιες δομές και 274.222 για φάρμακα αξίας 62,7 εκ. ευρώ μέσα στο 2016.

Από τους δικαιούχους δωρεάν φαρμακευτικής κάλυψης, ήδη από 1-8-2016 82.000 εξ’αυτών συνταγογραφήθηκαν και πήραν από τα ιδιωτικά φαρμακεία φάρμακα αξίας 19,1 εκ. ευρώ. Ενώ στο αμέσως επόμενο διάστημα δρομολογείται η κάλυψη των ανασφάλιστων με ιατρικά βοηθήματα, αναλώσιμο υγειονομικό υλικό και άλλες παροχές μέσω του ΕΟΠΥΥ για παθήσεις όπως ΣΔ , ΧΑΠ , Καρκίνος , Μεσογειακή Αναιμία.

Αχ αυτός ο ΕΟΠΥΥ - Θα τα καταφέρει με λιγότερα 200 εκατ. ευρώ;

Ναι αλλά ο προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ μειώθηκε κατά 200 εκ. ευρώ , μας λέει η αντιπολίτευση, συνέχισε ο κ. Ξανθός και πρόσθεσε:

Η πραγματική αλήθεια είναι ότι μειώνεται η κρατική χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ κατά 200 εκ. ευρώ αλλά αυξάνεται αντίστοιχα η απόδοση εισφορών υγείας από τον ΕΦΚΑ (Ασφαλιστικά Ταμεία) και σε κάθε περίπτωση ο προϋπολογισμός αγορών του ΕΟΠΥΥ πλην φαρμάκων είναι αυξημένος 123 εκ. ευρώ (1,525 δις) σε σχέση με τη μνημονιακή πρόβλεψη ( ν.4336/2015) του 1,402 δις. ευρώ.

Και μη μας πουν ότι θα δημιουργηθούν ελλείμματα, γιατί με τη ροή αποπληρωμής ληξιπροθέσμων τόσο στο ΕΣΥ όσο και στον ΕΟΠΥΥ (σήμερα έχουν πληρωθεί 850 εκ. ευρώ σε προμηθευτές των νοσοκομείων και αναμένεται μέχρι τέλος του 2016 να έχουν αποδοθεί 1.024 δις, ενώ η σε προμηθευτές του ΕΟΠΥΥ η αντίστοιχη πληρωμή είναι 470 εκ. ευρώ) αλλά και με την αποζημίωση των παρόχων του ΕΟΠΥΥ στο 100% με βάση το νέο σύστημα τυχαιοποιημένων ελέγχων, προβλέπεται στις αρχές του 2017 να μην παράγονται πλέον ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις στη Υγεία.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ο ΕΟΠΥΥ για πρώτη φορά καλύπτει ένα μεγάλο μέρος των υποχρεώσεων του προς το ΕΣΥ (φέτος θα αποδοθούν περίπου 400 εκ. ευρώ προς τα νοσοκομεία , όταν τα προηγούμενα χρόνια δεν ξεπερνούσαν τα 90 εκ.). Αυτό πρακτικά σημαίνει αύξηση των δεδουλευμένων εσόδων των νοσοκομείων, σημαίνει αναπροσανατολισμό δημόσιων πόρων προς τις δημόσιες δομές και αποτελεί επίσης για 1η φορά, την έμπρακτη συνέργεια πόρων (pool funding) μεταξύ Κράτους και Κοινωνικής Ασφάλισης για τη χρηματοδότηση του ΕΣΥ. Και αυτό δεν είναι νεοφιλελεύθερη αλλά αριστερή πολιτική υγείας , βασισμένη στην κοινωνική αναδιανομή.

Το μαξιλαράκι του ΕΣΠΑ

Συμπληρωματικά σ’ αυτό το σχέδιο, έρχεται το ΕΣΠΑ 2016-2020 , με το οποίο επιδιώκουμε να καλύψουμε ένα μέρος των αναγκών του ΕΣΥ σε υποδομές και εξοπλισμό , αλλά κυρίως να διασφαλίσουμε τη βιώσιμη χρηματοδότηση της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ, τη στήριξη των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων και Δημόσιας Υγείας. Με το νέο μοντέλο ΠΦΥ αναμένεται μέσα στο 2017 να αναπτυχθούν 260 Τοπικές Μονάδες Υγείας ( ΤΟΜΥ) σε 64 αστικά κέντρα όλης της χώρας , στελεχωμένες περίπου με 3200 οικογενειακούς γιατρούς-νοσηλευτές-κοινωνικούς λειτουργούς-επισκέπτες υγείας που θα προσφέρουν τομεοποιημένη , ολιστική και κοινοτικά προσανατολισμένη φροντίδα υψηλής ποιότητας.

Το βασικό ερώτημα λοιπόν δεν είναι αν οι δημόσιες δομές είναι υποχρηματοδοτούμενες και υποστελεχωμένες. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν υπάρχει τάση βελτίωσης της κατάστασης και σταδιακής κάλυψης των αυξημένων αναγκών, υπογράμμισε ο υπουργός Υγείας και συνέχισε, λέγοντας, ότι «Η πολιτική του Υπουργείου Υγείας αποτελεί την πρώτη σοβαρή παρέμβαση κοινωνικής ανακούφισης στο χώρο της Υγείας και ταυτόχρονα στήριξης του ΕΣΥ από την αρχή της κρίσης. Όσοι δεν το αναγνωρίζουν αυτό μιλώντας από τη σκοπιά της Αριστεράς και των συνδικάτων, απλώς χαρακτηρίζονται από πολιτική υποκρισία και στείρο αντικυβερνητικό καταγγελτισμό.

Θα τα καταφέρει η κυβέρνηση;

Και κατέληξε ο υπουργός Υγείας, εάν «Βγαίνει» εν κατακλείδι το πολιτικό σχέδιο της κυβέρνησης και του Υπουργείου Υγείας για αισθητή αναβάθμιση της δημόσιας περίθαλψης εντός του μνημονιακού πλαισίου. Η απάντηση είναι ναι, όπως είπε, υπό 4 κρίσιμες προϋποθέσεις :

1. Αποτελεσματικός έλεγχος της ζήτησης με «κλειδωμένα» διαγνωστικά-θεραπευτικά πρωτόκολλα , «φίλτρα» στη συνταγογράφηση και μηχανισμό αξιολόγησης τεχνολογίας υγείας ( ΗΤΑ)
2. Κεντρικοποίηση των προμηθειών υγείας
3. Μέτρα για τον περιορισμό της σπατάλης και διαφθοράς στο Σύστημα Υγείας
4. Συστηματική διαπραγμάτευση βιώσιμων τιμών αποζημίωσης στα φάρμακα, ιδιαίτερα στα καινοτόμα-ΦΥΚ.

Μόνο έτσι, όπως σημείωσε, θα μπορέσουμε να αντιστρέψουμε τις προτεραιότητες και να πάμε από την τεκμηριωμένη υγειονομική ανάγκη στην πολιτική οικονομία της Υγείας.