Ο νοσηλευτής στο σύγχρονο περιβάλλον: Από την αυτόνομη δράση του σε μικρές ομάδες-εταιρείες

Οι πρακτικές νοσηλευτικής που παρουσιάστηκαν από πολλές χώρες τόσο της ΕΕ όσο και της άλλης άκρης του Ατλαντικού, κατέδειξαν με τον πιο εμφανή τρόπο ότι ο νοσηλευτής μπορεί να στηρίξει το σύστημα υγείας μιας χώρας και να βοηθήσει στον εξορθολογισμό των δαπανών και αυτό για την χώρα μας είναι εξαιρετικά αναγκαίο και σημαντικό.

Ας δούμε αναλυτικά, ορισμένες πρακτικές Νοσηλευτικής που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο:

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) ως αναγκαιότητα εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1970. Έκτοτε έχουν γίνει πολλά σε θεσμικό και επιστημονικό επίπεδο και η ΠΦΥ έχει αναπτυχθεί και δοκιμαστεί ανά την υφήλιο σε πληθώρα εθνικών συστημάτων υγείας και μοντέλων συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών υγείας.

Αντίστοιχα, έχει εξελιχθεί και η νοσηλευτική επιστήμη, κύτταρο της οποίας είναι η Κοινοτική Νοσηλευτική. Ανάλογη της εξέλιξης αυτής είναι και η ανάπτυξη και εφαρμογή του ρόλου του Νοσηλευτή στην ΠΦΥ που συναντάται σε ποικίλες μορφές και επίπεδα εφαρμογής μεταξύ των χωρών της Ευρώπης και διεθνώς. Για παράδειγμα, στη βόρεια-βορειοδυτική Ευρώπη και σε χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία υπάρχει μακρά εμπειρία της συμμετοχής των Νοσηλευτών στην ΠΦΥ, ενώ στην κεντρική Ευρώπη και το Νότο, όπως στη Γερμανία, Κροατία και Ιταλία, ο Νοσηλευτικός ρόλος υπολείπεται κυρίως λόγω της αυξημένης πυκνότητας γιατρών στον γενικό πληθυσμό, έναντι αυτής των νοσηλευτών. Η αυτοαπασχόληση των νοσηλευτών στις παραπάνω χώρες υφίσταται θεσμικά και αναπτύσσεται.

Τα οφέλη από την ανάπτυξη της κατ' οίκον φροντίδας είναι σημαντικά, αφού για πράξεις όπως η φλεβοκέντηση, η αλλαγή τραυμάτων και στομιών και ο καθετηριασμός ουροδόχου κύστεως κοστίζουν στη δευτεροβάθμια νοσοκομειακή περίθαλψη κατά 30% μέχρι και 120% ακριβότερα, απ' ό,τι αν οι παραπάνω πράξεις γινόταν στο σπίτι.

Στις Σκανδιναβικές χώρες, οι νοσηλευτές αποτελούν την πρώτη γραμμή αντιμετώπισης των περιστατικών και παραπέμπουν αν χρειάζεται σε γιατρό ή νοσοκομείο.

Ειδικότερα, στη Φινλανδία η πυκνότητα των νοσηλευτών στο γενικό πληθυσμό είναι μεγαλύτερη από αυτή των γιατρών και ο ρόλος τους αναβαθμισμένος σε σχέση με νοσηλευτές άλλων χωρών σε πεδία όπως η φροντίδα μητέρας-παιδιού, το σχολείο, ο οικογενειακός προγραμματισμός, οι κατ' οίκον επισκέψεις και η υγιεινή της εργασίας. Και στις δύο χώρες, η αυτοαπασχόληση των νοσηλευτών στην ΠΦΥ είναι θεσμοθετημένη και αναπτυσσόμενη, ενώ οι νοσηλευτές έχουν και το δικαίωμα στη συνταγογράφηση φαρμάκων.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει μακρά ιστορία συμμετοχής και δράσης του νοσηλευτή στην κοινότητα. Όπως και οι Σκανδιναβοί συνάδελφοί τους έχουν ειδική εκπαίδευση (Nurse Practitioners), είναι υψηλών προσόντων και ειδικευμένοι στη συνταγογράφηση φαρμάκων.

Στη Γαλλία, οι δημόσιες αρχές έχουν ήδη στραφεί στην προσπάθεια της μείωσης των δαπανών υγείας και κυρίως αυτών που προκύπτουν από την νοσοκομειακή περίθαλψη και τη μακροχρόνια νοσηλεία ασθενών με χρόνιες παθήσεις. Για το λόγο αυτό, έχουν δημιουργηθεί και αναπτυχθεί προγράμματα που ενθαρρύνουν τους ασθενείς να επιστρέφουν στο σπίτι και να επωφελούνται της κατ' οίκον φροντίδας τους από τους νοσηλευτές που είναι ο κύριος αν όχι ο μόνος επαγγελματίας υγείας που πραγματοποιεί τέτοιου είδους επισκέψεις. Πάνω από 65% των κατ' οίκον επισκέψεων για χρόνια προβλήματα υγείας γίνεται από νοσηλευτές, μειώνοντας έτσι τη διάρκεια των ημερών νοσηλείας, ενώ το 93% της κατ' οίκον φροντίδας γίνεται από ελεύθερους επαγγελματίες νοσηλευτές που αυτή τη στιγμή στη Γαλλία φτάνουν περίπου τους 100.000, δηλαδή το 20% του συνόλου των νοσηλευτών της χώρας όπου εργάζονται αυτόνομα ή συγκροτούν μικρές ομάδες-εταιρείες.

Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στον Καναδά, για το οποίο προσφάτως γίνεται λόγος και από Υπουργείο Υγείας, ο ρόλος του Νοσηλευτή στην ΠΦΥ είναι ιδιαίτερα αναβαθμισμένος. Ο Καναδός ειδικευμένος νοσηλευτής (Nurse Practitioner) είναι ένας αυτόνομος επαγγελματίας υγείας με προηγμένη εκπαίδευση που παρέχει ουσιώδεις υπηρεσίες υγείας βασισμένες σε αυστηρά επαγγελματικά, ηθικά και νομικά πρότυπα. Είναι ικανός και υπεύθυνος για τις δικές του αποφάσεις και πράξεις στο φάσμα της ειδικότητάς του, ασκεί ελεύθερα και ιδιωτικό έργο εφαρμόζοντας όλο το φάσμα της νοσηλευτικής επιστήμης όπου, μεταξύ άλλων:

• Εφαρμόζει ή παραγγέλνει διαδικασίες για την εκτίμηση, διάγνωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση (screening) της θεραπευτικής αντιμετώπισης των ασθενών.
• Ασκεί θεραπευτική διαχείριση προβλημάτων υγείας με φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις και διαδικασίες.
• Ασκεί συμβουλευτική για ζητήματα υγείας και συνεργάζεται με άλλους επαγγελματίες υγείας.
• Εκτιμά και αξιολογεί διαγνωστικές δοκιμασίες και εργαστηριακές εξετάσεις που έχουν παραγγελθεί από άλλους επαγγελματίες υγείας.
• Είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση και χορήγηση ουσιών και σκευασμάτων (δερματοαντιδράσεις, αίμα και παράγωγα, οξυγονοθεραπεία κ.λπ.).
• Συνταγογραφεί φάρμακα.

Πέραν της αυτόνομης δράσης των νοσηλευτών, μπορούν να οργανώνονται σε μικρές ομάδες-εταιρείες ενώ δύναται να λειτουργούν και μικρά κέντρα υγείας-κλινικές των οποίων την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση και λειτουργία έχουν οι ίδιοι οι νοσηλευτές, ενώ συνεργάζονται με γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας όταν χρειαστεί.