Ανάπηρα παιδιά σε κλουβιά: Όταν το BBC κατακεραυνώνει την πολιτική πρόνοιας στην Ελλάδα

Το δημοσίευμα αναφέρεται στις τραγικές συνθήκες του Κέντρου Περίθαλψης Λεχαινών στην Ηλεία.

Τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, στιγματίζονται συχνά και αγωνίζονται προκειμένου να έχουν όλη την υποστήριξη που χρειάζονται. Μερικά ανάπηρα παιδιά που ζουν σε κρατική δομή, κλειδώνονται σε κλουβιά και σύμφωνα με το προσωπικό, θέλουν να βελτιώσουν τις συνθήκες, αλλά αυτό απαιτεί χρήματα τα οποία δεν περισσύουν.

Η Τζένη, 9 ετών, στέκεται και πηγαίνει πίσω μπρος, κυτάζοντας μέσα από τα κάγκελα του ξύλινου κλουβιού. Όταν η πόρτα είναι ξεκλείδωτη, η Τζένη πηδάει κάτω στο πέτρινο πάτωμα και τυλίγει τα χέρια της γύρω από την νοσοκόμα. Αλλά μερικά λεπτά αργότερα, επιτρέπει στον εαυτό της να κλειδωθεί ξανά χωρίς φασαρία.

Βλέπετε, έχει συνηθίσει το κλουβί της, είναι το σπίτι της από τότε που ήταν δύο ετών.

Η Τζένη η οποία έχει διαγνωσθεί με αυτισμό, ζει σε μία κρατική δομή για Άτομα Με Αναπηρία στα Λεχαινά (ΚΕΠΕΠ Λεχαινών) μία μικρή πόλη στην νότια Ελλάδα όπου μαζί της ζουν ακόμη 60 παιδιά, πολλά εκ των οποίων κλειδώνονται σε κλουβιά.

Ο Φώτης ο οποίος είναι 20 και πάσχει από σύνδρομο Down, κοιμάται σε έναν μικρό χώρο χωρισμένο με μία ξύλινη οροφή από τους άλλους, με ξύλινες ράβδους και κλειδωμένη πόρτα. Το κλουβί του είναι επιπλωμένο μόνο με ένα μονό κρεβάτι. Δεν υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα πουθενά στον χώρο του.

Θα πάμε ταξίδι; είναι η μόνιμη επωδός του νεαρού άνδρα όποτε συναντά κάποιον. Αλλά με σχεδόν έξι μέλη προσωπικού τα οποία φροντίζουν περισσότερους από 65 ένοικους, είναι πολύ σπάνιο να αφήσει κάποιος το Κέντρο.

Οι κακές αυτές συνθήκες, ήρθαν στο φως για πρώτη φορά, πέντε χρόνια πριν, όταν μία ομάδα από Ευρωπαίους πτυχιούχους πέρασε αρκετούς μήνες στο Κέντρο ως εθελοντές.

Η Καταρίνα Νέβες, μία Πορτογαλίδα πτυχιούχος ψυχολόγος ήταν ανάμεσά τους. Όπως αναφέρει, την πρώτη ημέρα σοκαρίστηκα εντελώς. Δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι υπάρχουν τέτοιες συνθήκες σε μία μοντέρνα Ευρωπαική χώρα, αλλά εκείνο που με σόκαρε περισσότερο είναι το γεγονός, ότι το προσωπικό του Κέντρου, συμπεριφερόταν σαν αυτό που συνέβαινε να είναι φυσιολογικό.

Οι εθελοντές, έγραψαν τις εμπειρίες τους σε ένα έγγραφο που απέστειλαν σε αξιωματούχους στην Ευρωπαική Ένωση και σε κάθε Οργανισμό ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή δικαιωμάτων για Άτομα με Αναπηρία μπορούσαν να βρουν. Περιστασιακά, έλαβαν απαντήσεις ευχαριστώντας τους για την επικοινωνία και τα email χωρίς όμως κάποια υπόσχεση για πράξεις, τις περισσότερες από τις οποίες αγνοούσαν.

Έπειτα, το 2010, η μαρτυρία των εθελοντών, ήρθε στην προσοχή του Έλληνα Συνήγορου του Πολίτη ο οποίος επισκέφθηκε το Κέντρο και δημοσίευσε μία καταδικαστική αναφορά στην οποία αναφερόταν για τις εξευτελιστικές συνθήκες διαβίωσης όπως, η στέρηση της φροντίδας και της υποστήριξης που παρέχεται, η χρήση κατασταλτικών φαρμάκων, τα παιδιά να δένονται στα κρεβάτια τους, η χρήση ξύλινων κρεβατιών- κλουβιών για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, την ηλεκτρονική επιτήρηση, καθώς και το γεγονός ότι τέτοιες πρακτικές συνιστούν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. "

Επίσης, γινόταν αναφορά για το γεγονός ότι υπήρχαν αρκετοί θάνατοι στο εν λόγω Κέντρο, εξαιτίας της έλλειψης εποπτείας. Το 2006 ένα παιδί 15 ετών πέθανε καταπίνοντας ένα αντικείμενο. Δέκα μήνες αργότερα, όταν ένας 16χρονος πέθανε, η νεκροψία αποκάλυψε ότι το στομάχι του ήταν γεμάτο από κομμάτια από ύφασμα νήμα και επιδέσμους.

Μετά από αυτά τα περιστατικά η διοίκηση του Κέντρου Περίθαλψης αποφάσισε ότι ήταν αδύνατη η προστασία των παιδιών εξαιτίας του ελλιπούς προσωπικού.

Ως μία λύση προκρίθηκε η κατασκευή αυτών των ξύλινων «κλουβιών». Ωστόσο, η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη είχε χαρακτηρίσει τα κλουβιά και κάθε πρακτική μακροχρόνιου περιορισμού των παιδιών «ξεκάθαρα παράνομη» πρακτική, «σε απευθείας αντιδιαστολή με την υποχρέωση σεβασμού και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η έκθεση καλούσε την κυβέρνηση να προβεί άμεσα σε βήματα διόρθωσης της κατάστασης, ωστόσο σύμφωνα με το δημοσίευμα του BBC, οι αλλαγές ήταν μόνο επιφανειακές.

Αναφέρεται ενδεικτικά ότι κάποιες από τις ξύλινες μπάρες έχουν βαφτεί και ότι έχει δημιουργηθεί μία περιοχή με παιχνίδια, αλλά και εκεί ακόμα δεν υπάρχει κάποιος να μιλά με τα παιδιά, τα οποία «κάθονται μόνα στο δωμάτιο πάνω σε πλαστικά χαλάκια και κουνιούνται μπρος-πίσω χαζεύοντας τους τοίχους, ενώ ένας υπάλληλος παρακολουθεί από την πόρτα». Παράλληλα, είναι μόνο ένας νοσηλευτής και ένας βοηθός ανά όροφο, με ευθύνη για πάνω από 20 παιδιά, ενώ αξίζει να σημειωθεί, ότι δεν υπάρχει μόνιμος γιατρός στο κέντρο.

Εάν όμως είναι τόσο δύσκολες οι ημέρες, άλλο τόσο δύσκολες είναι και οι νύχτες, όπου μέσα στο Κέντρο υπάρχει μόνο ένας νοσηλευτής με τρεις βοηθούς για πάνω από 60 ασθενείς.

«Αν προέκυπταν ιατρικά προβλήματα με τα παιδιά, δεν υπήρχε κανείς για να ζητήσω βοήθεια εκτός από τον Θεό», δηλώνει χαρακτηριστικά μία νοσοκόμα που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της. Η ίδια θεωρεί τα ξύλινα διαχωριστικά αναγκαία: «Αγωνιστήκαμε για να έχουμε αυτά τα εγκλωβισμένα κρεβάτια για να δίνουμε στα παιδιά περισσότερη ελευθερία. Πριν από αυτό ήταν μονίμως δεμένα χειροπόδαρα στα κρεβάτια τους». Προσθέτει ότι πλέον τα παιδιά έχουν συνηθίσει τις ξύλινες μπάρες και τους αρέσουν.

Στον αντίποδα όλων των παραπάνω, ο εθελοντής στο κέντρο γιατρός Γιώργος Γώτης αναφέρει ότι θεωρεί το κέντρο περίθαλψης ένα από τα καλύτερα ιδρύματα για παιδιά με ειδικές ανάγκες όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Εξηγεί ότι τα ακριβά κρεβάτια με τα ειδικά κλουβιά κατασκευάστηκαν για να προφυλάσσουν τα παιδιά από αυτοτραυματισμούς, με το αποτέλεσμα να είναι ικανοποιητικό.

Η νέα διευθύντρια του κέντρου κυρία Τζίνα Τσουκαλά, η οποία παραμένει απλήρωτη εδώ και έναν χρόνο, λέει ότι δεν μπορεί να υποβάλει παραίτηση λόγω της υποχρέωσης που αισθάνεται απέναντι στα παιδιά που διαμένουν εκεί. «Προφανώς δεν θα έπρεπε να έχουμε κλουβιά, αλλά είναι αδύνατο για εμάς να τα καταφέρουμε χωρίς αυτά με τόσο λίγο προσωπικό, τονίζει χαρακτηριστικά.

Ορισμένοι από τους ενοίκους έχουν αυτοκαταστροφικές τάσεις ή μπλέκουν σε καβγάδες και έτσι με συμβουλή γιατρού πρέπει να χρησιμοποιούμε αυτά τα ξύλινα διαχωριστικά. Αλλά τα παιδιά, παρ' όλα αυτά, είναι ελεύθερα να επικοινωνούν και σε κάποιο βαθμό να αλληλεπιδρούν», δηλώνει η κυρία Τσουκαλά. Να σημειωθεί ότι τα παιδιά αυτά που φιλοξενούνται στο Κέντρο, κουβαλούν μία τραγική ισρορία, συγκεκριμένα, περισσότερα από τα 2/3 των παιδιών που μένουν στο κέντρο περίθαλψης έχουν εγκαταλειφθεί από τους γονείς τους.

Όπως αναφέρει στο BBC εκπρόσωπος διεθνούς οργανισμού για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανθρώπων με νοητική αναπηρία (MDAC) τα κλουβιά δεν προορίζονται για την προστασία των παιδιών, αλλά του προσωπικού. «Βασίζονται σε ένα μοντέλο φροντίδας που έχει να κάνει με εξαναγκασμό, περιορισμό και πιο εύκολη διαχείριση των ατόμων με αναπηρία, όχι με τη μεταχείρισή τους ως ανθρώπινα όντα με δικαιώματα», λέει ο Στίβεν Άλεν. Προσθέτει ότι ο εγκλεισμός σε ένα κλουβί δημιουργεί ψυχολογικά και ενδεχομένως σωματικά προβλήματα.

Ο οργανισμός MDAC αναφέρει ότι οι μόνες άλλες χώρες που χρησιμοποιούν παρόμοια κλουβιά είναι η Τσεχία και η Ρουμανία. Την ίδια ώρα το ρεπορτάζ του BBC World Service αναφέρεται σε ένα σύγχρονο κέντρο για ανθρώπους με αναπηρία στην Ηλεία, το οποίο όμως είναι άδειο διότι το ελληνικό κράτος δε διαθέτει τα χρήματα για την πρόσληψη προσωπικού.

Ο επικεφαλής της Ένωσης για τις οικογένειες και τα Άτομα με Αναπηρία στην Ηλία Ιωάννης Παπαδάτος, έχει το γραφείο του σε έναν τεράστιο χώρο τέχνης, σχεδιασμένο ειδικά για άτομα με Αναπηρία. Ο χώρος αυτός, είναι πλήρης, περιλαμβάνοντας πισίνα, Φυσικοθεραπεία, θεραπεία λόγου και άλλες εγκαταστάσεις περιλαμβάνοντας έναν ακόμη μεγάλο αριθμό διαμερισμάτων το ποίο κτίστηκε με χρηματοδότηση από την ΕΕ. Σήμερα όμως είναι άδειο διότι το ελληνικό κράτος δεν αντέχει να το στελεχώσει.

Η Τζίνα Τσουκαλά από την πλευρά της αναφέρει ότι οι μητέρες ορισμένων παιδιών από τους ενοίκους, δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους. Πιστεύει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις όταν Άτομα με Αναπηρία γεννιούνται ο πατέρας και οι επικεφαλής του νοσοκομείου συνωμοτούν να πουν στην μητέρα ότι το μωρό είχε πεθάνει.

Υπάρχουν γύρω στα 12 Κέντρα για Άτομα με Αναπηρία (για παδιά και ενήλικες) στην Ελλάδα αλλά το να έχεις πρόσβαση σε αυτά είναι μάλλον δύσκολο και δεν είναι σαφές ποιες είναι οι συνθήκες μέσα στο κάθε ένα από αυτά. Το αίτημα του BBC για να επισκεφθεί άλλα Κέντρα στην Αθήνα και στο Σιδηρόκαστρο, στην Βόρεια Ελλάδα απορρίφθηκε.

Αλλά υπάρχουν σχέδια για να βελτιωθούν οι συνθήκες στο Κέντρο στα Λεχαινά και άλλα αντίστοιχα Κέντρα, αναφέρει η κυρία Έφη Μπέκου η γενική γραμματέας στο υπουργείο Εργασίας, Αναφέρει ότι η οικονομική κρίση σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος δεσμεύεται με τους κανόνες που καθορίζονται από τους δανειστές της στην ΕΕ και το ΔΝΤ, συμπεριλαμβανομένου ενός μορατόριουμ για την πρόσληψη νέου προσωπικού – που σημαίνει ότι θα ήταν αδύνατο να προσληφθεί ο αριθμός των ατόμων που απαιτεί ένα Κέντρο.

Όμως, ενώ η ίδια λέει ότι η κυβέρνηση συζητά την κατάσταση των παιδιών, την ίδια ώρα παραδέχεται, «δεν μπορώ να σας δώσω μια ακριβή γραμμή χρόνου για το πότε αυτά τα παιδιά θα μεταφερθούν μακριά από το Κέντρο αυτό.