Τι προκάλεσε η πανδημία στον εγκέφαλο των εφήβων, ειδικά των κοριτσιών

Οι τομογραφίες έδειξαν ότι ο εγκέφαλός τους γερνούσε πολύ πιο γρήγορα από ό,τι αναμενόταν κατά τη διάρκεια εκείνης της στρεσογόνου περιόδου, ακόμη πιο γρήγορα από τον εγκέφαλο των συνομηλίκων τους αγοριών.

Οι επιστήμονες μέτρησαν τη λέπτυνση του εγκεφαλικού φλοιού, μια διαδικασία κατά την οποία οι περιττές συνάψεις του εγκεφάλου κλαδεύονται και το εξωτερικό στρώμα του φλοιού λεπταίνει.

Αν και κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτή η διαδικασία αποτελεί απλά το κλειδί της ωρίμασης του εγκεφάλου, είναι γνωστό ότι επιταχύνεται σε στρεσογόνες συνθήκες. Αυτή η επιταχυνόμενη λέπτυνση συνδέεται επίσης με την κατάθλιψη και το άγχος.

Πώς ανακάλυψαν οι ερευνητές αυτή την ασυνήθιστη λέπτυνση;

Μετά τη σταδιακή άρση των lockdowns, οι τομογραφίες που έγιναν το 2021 έδειξαν ότι τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια είχαν παρουσιάσει ταχεία λέπτυνση του φλοιού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Η λέπτυνση ήταν πολύ πιο έντονη στα κορίτσια, καθώς είχε επιταχυνθεί κατά 4,2 χρόνια, κατά μέσο όρο. Στους εγκεφάλους των αγοριών, αντίστοιχα, η λέπτυνση είχε επιταχυνθεί μόνο κατά 1,4 χρόνια.

Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος στους γυναικείους εγκεφάλους θα μπορούσε να οφείλεται σε διαφορές στη σημασία που έχει η κοινωνική αλληλεπίδραση για τα κορίτσια σε σχέση με τα αγόρια, δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Patricia Kuhl, διευθύντρια του Ινστιτούτου για τη Μάθηση και τις Επιστήμες του Εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Τα έφηβα κορίτσια βασίζονται περισσότερο στις συναισθηματικές σχέσεις με άλλα κορίτσια, ενώ τα αγόρια τείνουν να επικεντρώνονται στη σωματική δραστηριότητα, σημείωσε.

«Οι έφηβοι πραγματικά περπατούν σε τεντωμένο σχοινί, προσπαθώντας να οργανώσουν τη ζωή τους. Βρίσκονται κάτω από τεράστια πίεση. Στη συνέχεια, μια παγκόσμια πανδημία χτυπά και οι δίαυλοι εκτόνωσης του στρες τους χάνονται. Αυτές οι διέξοδοι εκτόνωσης δεν υπάρχουν πια, αλλά οι κοινωνικές επικρίσεις και οι πιέσεις παραμένουν λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό που φαίνεται να έχει κάνει πραγματικά η πανδημία είναι να απομονώσει τα κορίτσια. Όλοι οι έφηβοι απομονώθηκαν, αλλά τα κορίτσια υπέφεραν περισσότερο. Επηρέασε τον εγκέφαλό τους πολύ πιο δραματικά», εξήγησε η Kuhl.

Παρά την πληθώρα στοιχείων ότι η ευημερία των εφήβων δέχτηκε μεγάλο πλήγμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η μελέτη προσφέρει φυσικές αποδείξεις αυτών των επιπτώσεων. Κάποιοι ειδικοί ωστόσο προειδοποιούν ότι δεν πρέπει να λάβουμε ως δεδομένο ότι η επιταχυνόμενη λέπτυνση του φλοιού αποτελεί σημάδι κινδύνου.

Η λέπτυνση «δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη προβλήματος» και μπορεί να είναι «σημάδι ωρίμασης», δήλωσε στους New York Times ο Δρ. Ρόναλντ Νταλ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρώπινης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ. «Η επιταχυνόμενη λέπτυνση ερμηνεύεται ως προβληματική, και θα μπορούσε να είναι, αλλά αυτό είναι ένα άλμα».

Οι ερευνητές μελέτησαν μια ομάδα 160 παιδιών και εφήβων. Έκαναν τις πρώτες εγκεφαλικές μετρήσεις το 2018, όταν τα παιδιά είχαν ηλικία από 9 έως 17 ετών. Τα lockdowns δεν τους επέτρεψαν όμως να συλλέξουν ένα δεύτερο κύμα δεδομένων το 2020.

Μέχρι το 2021, όλοι οι νέοι έβγαιναν από μια περίοδο παρατεταμένου στρες. Περίπου 130 από τους νέους υποβλήθηκαν σε δεύτερο γύρο εξετάσεων. Στη συνέχεια, οι ερευνητές συνέκριναν τα αποτελέσματα μετά την πανδημία με ένα μοντέλο που προέβλεπε την τυπική ανάπτυξη του εγκεφάλου στην εφηβεία.

«Εκπλαγήκαμε από τη σημασία των επιδράσεων που βρήκαμε», δήλωσε στους Times η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Neva Corrigan. «Τα αποτελέσματα δεν ήταν αμελητέα. Δεν είναι ότι εξετάζαμε μικρές αλλαγές που μόλις και μετά βίας υπήρχαν. Ήταν μια δραματική μεταβολή μετά την COVID-19».

Οι ερευνητές πρόσθεσαν ότι δεν είναι σαφές αν οι αλλαγές είναι μόνιμες.

Ο Δρ. Bradley Peterson, παιδοψυχίατρος και ερευνητής εγκεφάλου στο Νοσοκομείο Παίδων του Λος Άντζελες, δήλωσε ότι η μελέτη είχε ορισμένους περιορισμούς. Τα δεδομένα του εγκεφάλου πριν και μετά την πανδημία προήλθαν από διαφορετικά υποσύνολα της ομάδας των νέων, οπότε τα αποτελέσματα δεν αντικατοπτρίζουν την αλλαγή στο πάχος του φλοιού των υποσυνόλων.

Επιπλέον, οι συγγραφείς «δεν προσφέρουν καμία υποστηρικτική απόδειξη» ότι οι αλλαγές προκλήθηκαν άμεσα από την κοινωνική απομόνωση λόγω εγκλεισμού και όχι από κάποιο άλλο παράγοντα που σχετίζεται με εκείνη την περίοδο, μεταξύ των οποίων η αύξηση του χρόνου στην οθόνη, η αυξημένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η λιγότερη σωματική δραστηριότητα, ο λιγότερος χρόνος στην τάξη και το μεγαλύτερο οικογενειακό άγχος.

Ανεξάρτητα από τους πιθανούς περιορισμούς, «η πανδημία αποτελεί μια περίοδο που δοκιμάστηκε ο εγκέφαλος των εφήβων», δήλωσε η Kuhl. «Η έρευνά μας εισάγει ένα νέο σύνολο ερωτημάτων σχετικά με το τι σημαίνει επιτάχυνση της διαδικασίας γήρανσης στον εγκέφαλο. Όλες οι έρευνες εγείρουν νέα ερωτήματα, και νομίζω ότι αυτό κάναμε».

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.