Αυτός είναι ο λόγος που όλοι θα είμαστε πολύ πιο άρρωστοι στο μέλλον - Μελέτη

Τα τελευταία δύο χρόνια δεν απειλούμαστε σε παγκόσμια κλίμακα μόνο από την COVID-19. Μέσω του αέρα μετακινούνται διάφοροι μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν διάφορες ασθένειες τόσο στη φύση όσο και στον άνθρωπο.

Μια νέα μελέτη που χρησιμοποιεί μια καινοτόμα μέθοδο που δημοσιεύτηκε από ερευνητές από τη Σιγκαπούρη, τη Βραζιλία και τη Γερμανία αποκάλυψε τη σύνθεση των μικροοργανισμών που μετακινούνται μέσω του αέρα. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα από τα δεδομένα της μελέτης αλλά και προγενέστερες πληροφορίες, (καθώς σε παγκόσμια κλίμακα η θερμοκρασία ανεβαίνει λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη), διάφοροι παράγοντες που προκαλούν ασθένειες θα πολλαπλασιαστούν και θα εξαπλωθούν σε όλο τον κόσμο σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν τώρα και μπορεί να απειλήσουν την υγεία και την ικανότητά μας να καλλιεργηθούν τρόφιμα.

Στο νερό, το υπέδαφος, καθώς και στα έντερα των ανθρώπων και των ζώων, ζουν ποικίλοι μικροοργανισμοί όπως βακτήρια, ιοί και μύκητες.

«Όταν το ψωμί μείνει στον πάγκο της κουζίνας, θα καλυφθεί με μούχλα μέσα σε λίγες μέρες», λέει ο καθηγητής Yoav Yair, κοσμήτορας της Σχολής Αειφορίας στο Πανεπιστήμιο Reichman. «Από πού όμως ξεκίνησε η μούχλα; Η απάντηση είναι από τεράστιες ποσότητες σωματιδίων που αιωρούνται στον αέρα».

Ο καθηγητής Stefan Schuster, ένας από τους κύριους ερευνητές της νέας μελέτης, ανακάλυψε ότι οι κάτοικοι της Σιγκαπούρης αναπνέουν καθημερινά από 100.000 έως ένα εκατομμύριο μικροοργανισμούς από περίπου 725 διαφορετικά είδη, τα περισσότερα από τα οποία δεν είναι επιβλαβή.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση μικροοργανισμών στον αέρα είναι κοντά στο έδαφος στο τμήμα του «οριακού στρώματος» της ατμόσφαιρας. «Αυτό είναι το χαμηλότερο στρώμα της ατμόσφαιρας, αυτό που έρχεται σε επαφή με το έδαφος και την επιφάνεια της θάλασσας και υπάρχει ανταλλαγή ενέργειας και ουσιών σε μεγαλύτερη κλίμακα», εξηγεί ο Yair.

Πιο ζεστά, πιο ψηλά, πιο μακριά

Στη νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PNAS, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν πύργο ύψους 200 μέτρων για μετεωρολογικές μετρήσεις όπως υγρασία, ταχύτητα ανέμου, θερμοκρασία και ηλιακή ακτινοβολία και ένα ερευνητικό αεροσκάφος εξοπλισμένο με 38 συστήματα δειγματοληψίας συλλέγει δείγματα αέρα σε διάφορα ύψη (περίπου στα 3.500 μέτρα) σε διαφορετικές ώρες της ημέρας συμπεριλαμβανομένων των μικροοργανισμών. Στη συνέχεια, ανέλυσαν την ποσότητα και τον τύπο του DNA που περιείχε κάθε δείγμα και σχεδίασαν σύμφωνα με τα δείγματα έναν ένα χάρτη (διαιρούμενο κατά το ύψος) με υψηλή ανάλυση της παρουσίας των μικροοργανισμών σε διαφορετικά ύψη κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές προσπάθησαν να καταλάβουν πώς το ύψος επηρεάζει τα βακτήρια και τους ιούς πριν πέσουν πίσω στο έδαφος. Η σημασία αυτής της μέτρησης έγκειται στο γεγονός ότι όσο υψηλότερα βρίσκεται ένας συγκεκριμένος μικροοργανισμός, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να προσγειωθεί σε ένα μέρος πιο μακριά από την αφετηρία του.

«Ένα βασικό γεγονός στη μετεωρολογία είναι ότι η ταχύτητα του ανέμου αυξάνεται καθώς απομακρύνεστε από την επιφάνεια επειδή ο αέρας κοντά στο έδαφος συναντά και διαχέει την ενέργεια», εξηγεί ο Yair. «Έτσι, εάν το οριακό στρώμα φτάσει ψηλότερα, τα σωματίδια σε αυτό μπορούν να κινηθούν για μεγαλύτερες αποστάσεις».

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η θερμοκρασία είναι ο μόνος περιβαλλοντικός παράγοντας που είναι σημαντικός για τον προσδιορισμό του υψόμετρου που φτάνουν οι μικροοργανισμοί στον αέρα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η εξήγηση όπως ήδη είπαμε βρίσκεται στην αύξηση της θερμοκρασίας. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η θερμότητα από τον ήλιο απορροφάται από την επιφάνεια της γης, θερμαίνει τον αέρα πάνω από το έδαφος και παράγει μια ορισμένη εξάπλωση και ανάμειξη του οριακού στρώματος στην ατμόσφαιρα πάνω απ’ αυτό.

«Κανονικά, υπάρχουν διεργασίες ανάμειξης στην ατμόσφαιρα, από το μοριακό επίπεδο έως την κλίμακα των νεφών», εξηγεί ο Yair. «Καθώς αυξάνεται η θέρμανση της επιφάνειας, το οριακό στρώμα αυξάνεται και μαζί της έρχεται η ρύπανση, η σκόνη και τα βακτήρια».

Αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών

Με βάση τα ευρήματα, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι σε μια πιο ζεστή ατμόσφαιρα, που αποτελεί αποτέλεσμα της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής κρίσης αυξάνεται ο κίνδυνος ασθενειών για τους ανθρώπους και τα φυτά σε μεγάλες περιοχές όπου δεν υπήρχαν προηγουμένως. Πέρα απ’ αυτό, διάφορες μελέτες υποδεικνύουν ότι η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας επιτρέπει στους παράγοντες ασθενειών να επιβιώσουν σε περιοχές που προηγουμένως ήταν πολύ κρύες για να επιβιώσουν. Να σημειωθεί προς κατανόηση όλων μας πως οι εν λόγω επιβλαβείς επιπτώσεις είναι σαφές ότι μπορούν να παρατηρηθούν σε όλο τον πλανήτη.

«Η ελονοσία, για παράδειγμα, ευαισθητοποιείται στις χαμηλές θερμοκρασίες και σήμερα εξαπλώνεται σε πιο βόρεια γεωγραφικά πλάτη επειδή η θερμοκρασία ανεβαίνει», λέει ο Yair. «Ένα παρόμοιο φαινόμενο παρατηρείται με διαφορετικά είδη επιβλαβών εντόμων παγκοσμίως».

Η αύξηση της θερμοκρασίας είναι ένας τρόπος με τον οποίο η κλιματική κρίση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της νοσηρότητας. Ένας άλλος τρόπος λόγω του μεταβαλλόμενου κλίματος, τον οποίο ερεύνησε ο Yair μαζί με άλλους επιστήμονες, είναι το φαινόμενο του «άσθματος από την καταιγίδα αστραπής».

«Κατά τη διάρκεια καταιγίδων με κεραυνούς, ο άνεμος ρίχνει πολλά σωματίδια σκόνης, γύρης και σπόρια μυκητών, μερικά από τα οποία είναι πολύ αλλεργιογόνα», λέει ο Yair. Επί παραδείγματι το 2015, μια ακραία καταιγίδα κεραυνών στο Ισραήλ οδήγησε πολλούς ανθρώπους να εισαχθούν σε νοσοκομεία λόγω άσθματος. «Η κλιματική κρίση θα αυξήσει τη συχνότητα των καταιγίδων και θα παρατείνει την περίοδο ανθοφορίας πολλών φυτών, μερικά από τα οποία είναι αλλεργιογόνα».

Μαζί με τους αναμενόμενους κινδύνους, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι περισσότεροι από τους μικροοργανισμούς στον αέρα δεν είναι καθόλου επιβλαβείς για τον άνθρωπο. «Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν προσαρμοστεί στο φαινόμενο επειδή η εξέλιξη μας έχει κάνει άνοσους σε πολλούς από τους μικροοργανισμούς στον αέρα», τονίζει ο Yair. «Ωστόσο, άνθρωποι με προβλήματα στο αναπνευστικό μπορεί να υποφέρουν εφεξής περισσότερο».