Καρκίνος παγκρέατος: Τι θα καθορίσει τη μάχη με τη νόσο στο μέλλον

Παράλληλα, είχαμε την ευκαιρία να τον ρωτήσουμε για το πού επικεντρώνονται οι προσπάθειες της επιστήμης στο μέτωπο της μάχης με τον καρκίνο του παγκρέατος. και σε τι μπορούμε να ελπίζουμε στο μέλλον.

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε μια νέα μελέτη στο Science Translational Medicine, η οποία επικεντρώθηκε στη διερεύνηση της ρήξης του περιβλήματος από σάκχαρα που προστατεύει τα καρκινικά κύτταρα συμπαγών όγκων, μεταξύ των οποίων και ο καρκίνος παγκρέατος, ώστε να κάνουν τους συμπαγείς όγκους πιο ευάλωτους στην ανοσοθεραπεία με CAR-T. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, τα ευρήματά τους θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για τον σχεδιασμό βελτιωμένων στρατηγικών θεραπείας με κύτταρα CAR-T κατά του καρκίνου του παγκρέατος. Θα ήθελα να μας εξηγήσετε τι ακριβώς σημαίνει αυτή η μελέτη. Έχουμε έναν ακόμη λόγο να αισιοδοξούμε αναφορικά με την αντιμετώπιση της νόσου;

Η μελέτη αναφέρεται στην ανοσοθεραπεία. Η ανοσοθεραπεία ήδη αποτελεί πολύ μεγάλη πρόοδο στη μάχη εναντίον του καρκίνου, χορηγείται συνήθως μετά την χημειοθεραπεία για συντήρηση και βελτίωση των αποτελεσμάτων και έχει πολύ λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Στον καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα, στο μελάνωμα, όπως και σε αιματολογικές νεοπλασίες (λεμφώματα) η ανοσοθεραπεία χορηγείται τώρα πλέον σταθερά και έχει βελτιώσει σε πολύ σημαντικό βαθμό την πρόγνωση των ασθενών. Αυτά όμως τα εντυπωσιακά αποτελέσματα δυστυχώς δεν παρατηρούνται στον καρκίνο του παγκρέατος, όπου η ανοσοθεραπεία φαίνεται να λειτουργεί μόνο στο 1% των ασθενών. Πολλοί ερευνητές λοιπόν προσπαθούν να βρουν γιατί υπάρχει αυτή η αποτυχία και να επινοήσουν μηχανισμούς να το αλλάξουν. Φαίνεται πως τα κύτταρα του παγκρεατικού καρκίνου έχουν κάποιες ιδιότητες που τα καθιστούν ανθεκτικά στην ανοσοθεραπεία, αντίθετα με τα κύτταρα άλλων καρκίνων. Η επιστημονική έρευνα στοχεύει να αλλάξει αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό των καρκινικών κυττάρων, το χαρακτηριστικό της αντίστασης στην ανοσοθεραπεία. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί χορηγώντας για παράδειγμα κάποιες πρωτεΐνες (πριν την ανοσοθεραπεία) οι οποίες «ακυρώνουν» αυτήν ακριβώς την αντίσταση. Αυτή λοιπόν η μελέτη αναλύει την επιτυχημένη μέθοδο των συγκεκριμένων επιστημόνων, ώστε να καταστήσουν τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος πιο ευαίσθητα στην ανοσοθεραπεία. Πράγματι, η μέθοδός τους απεδείχθη πετυχημένη σε κάποιο ποσοστό σε καρκινικά κύτταρα που αναπτύχθηκαν σε πειραματόζωα. Η σημασία της μελέτης αυτής είναι κυρίως ότι απέδειξε ότι κατ’ αρχήν κάτι τέτοιο είναι τεχνικά εφικτό, αλλά είναι πάρα πολύ πρώιμο να το μεταφέρουμε στην κλινική πράξη σε πραγματικούς ασθενείς. Πολλές πρόσθετες μελέτες απαιτούνται για να αυξηθεί το ποσοστό επιτυχίας της μεθόδου και φυσικά αυτή μετά να δοκιμαστεί σε αυστηρά επιλεγμένους ασθενείς. Μόνο εάν αποδειχθεί ότι και εκεί φέρνει πράγματι αποτελέσματα, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για εφαρμογή στην κλινική πράξη. Κάτι τέτοιο συνήθως χρειάζεται αρκετά χρόνια.

Κατά τη γνώμη σας, πού θα επικεντρωθούν τα επόμενα βήματα στη μάχη εναντίον του καρκίνου του παγκρέατος στο μέλλον;

Η κακή πρόγνωση του καρκίνου του παγκρέατος οφείλεται σε δύο λόγους: Πρώτον, στο ότι η διάγνωση γίνεται συνήθως αργά, όταν δηλαδή η νόσος είναι ήδη προχωρημένη, και δεύτερον, στο ότι η νόσος καταλαμβάνει (διηθεί) πολύ γρήγορα τις γειτονικές πολύ σημαντικές αρτηρίες και φλέβες. Άρα, η μάχη έχει δύο στόχους: Πρώτον, την όσο το δυνατόν πρωιμότερη διάγνωση, σε στάδιο δηλαδή ιάσιμο, και έχουμε κατ’ επανάληψιν δημοσίως αναφερθεί στις μεθόδους που οδηγούν σε αυτό. Δεύτερον, την καλύτερη και αποτελεσματικότερη χημειοθεραπεία, σε συνδυασμό και με την ακτινοθεραπεία, ώστε να γίνεται η λεγόμενη «υποσταδιοποίηση» (λαϊκότερα θα λέγαμε: την σμίκρυνση, την αδρανοποίηση) του καρκίνου και να μετατρέπεται σε εγχειρήσιμο. Στο σημείο αυτό βέβαια, απαιτείται και πολύ προχωρημένη χειρουργική τεχνική, ώστε πράγματι να μπορούν να αφαιρούνται τέτοιοι καρκίνοι μαζί με τις εμπλεκόμενες φλέβες και αρτηρίες, πράγμα που γίνεται από πολύ επιλεγμένες χειρουργικές ομάδες παγκοσμίως, όπως και η δική μας.

Ήδη μαζί με την ομάδα σας διενεργείτε εδώ και μια δεκαετία μια σειρά πρωτοποριακών για τα ελληνικά δεδομένα επεμβάσεων, μετατρέποντας συμβατικά ανεγχείρητους όγκους σε εγχειρήσιμους. Το μέλλον της χειρουργικής παγκρέατος τι μας επιφυλάσσει;

Όπως ακριβώς είπατε, το μέλλον είναι να αυξηθούν πολύ περισσότερο οι αρχικώς ανεγχείρητοι όγκοι που μετατρέπονται σε εγχειρήσιμους. Εμείς αρχίσαμε αυτό το έργο πριν 10 χρόνια και το συνεχίζουμε. Άρα για την δική μας εξειδικευμένη ομάδα είναι ήδη παρόν. Φυσικά και εμείς αγωνιζόμαστε να επεκτείνουμε την εγχειρησιμότητα, η οποία τώρα είναι στο 30-40% των αρχικά ανεγχείρητων όγκων. Οι περισσότεροι δηλαδή παραμένουν και σήμερα ανεγχείρητοι. Ο στόχος είναι το ποσοστό που ανέφερα να αυξηθεί όσο γίνεται περισσότερο. Είναι ο μοναδικός τρόπος να αυξήσουμε την επιβίωση αυτών των ασθενών, και σε κάποιους να πετύχουμε την ίαση. Έχουμε για παράδειγμα ασθενείς με αρχικά ανεγχείρητο καρκίνο παγκρέατος που χειρουργήθηκαν και έχουν ήδη περάσει την πενταετία. Ο στόχος αυτός απαιτεί πολύ έμπειρη, εξειδικευμένη και αφοσιωμένη χειρουργική ομάδα, μαζί με άριστο αγγειοχειρουργό και αναισθησιολόγο, εκτός φυσικά από ογκολόγους, ακτινοθεραπευτές και γαστρεντερολόγους απολύτως εξειδικευμένους και με αποδεδειγμένη και μακρά εμπειρία στο πάγκρεας.