Τι μπορεί να μας παρακινήσει να κάνουμε γυμναστική;

Κάθε φορά που αλλάζει ο χρόνος, ενεργοποιούνται οι καλές προθέσεις και οι ευγενείς στόχοι.

Τι θα λέγατε λοιπόν εάν ο στόχος για το νέο χρόνο ήταν μια συνδρομή σε γυμναστήριο; Ή ένα διαδικτυακό μάθημα σπορ, ίσως υπερκοστολογημένο, αλλά η τιμή ενισχύει ασφαλώς το κίνητρο. Αλλά δεν είναι απαραίτητο. «Ακόμη κι αν η απόκτηση κάρτας μέλους σε κάποιο γυμναστήριο θα μπορούσε να ενισχύσει το κίνητρο, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο και να πληρώνεις τη συνδρομή και να μην πηγαίνεις να γυμναστείς» λέει στη Deutsche Welle ο Γιόζεφ Κάι από το πρότζεκτ Behavior Change for Good, σε ελεύθερη μετάφραση, αλλαγή συμπεριφοράς για το καλό, στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. «Αυτό συμβαίνει επειδή πολλές φορές είναι δύσκολο να επιτυγχάνουμε τους στόχους μας που σχετίζονται με υγιείς δραστηριότητες, όπως να πηγαίνουμε σε στούντιο γυμναστικής».

Πείραμα με 60.000 μέλη γυμναστηρίων

Πού βρίσκεται το εμπόδιο; Το χάσμα ανάμεσα στην πρόθεση και την πράξη είναι συχνά πολύ μεγάλο. Και εδώ έρχονται οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια με μια μελέτη μεγάλης κλίμακας. Δοκίμασαν μέτρα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν, ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα. Μικρά κίνητρα, που τη στιγμή που υποχωρεί η διάθεση για γυμναστική μπορούν να βοηθήσουν, όταν έρθει για παράδειγμα η ώρα να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα, να πάω στο γυμναστήριο ή καλύτερα όχι. Τα αποτελέσματα της μελέτης με περισσότερα από 60.000 μέλη αλυσίδας γυμναστηρίων στις ΗΠΑ δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Nature. Συνολικά 30 επιστήμονες από 15 διαφορετικά πανεπιστήμια στις ΗΠΑ εργάστηκαν σε μικρές ανεξάρτητες ομάδες για την ανάπτυξη 54 διαφορετικών μέτρων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν το κίνητρο των πελατών των γυμναστηρίων. Η αποτελεσματικότητά τους δοκιμάστηκε με ρυθμό 4 εβδομάδων και οι μετρήσεις έγιναν 4 εβδομάδες μετά το τέλος της φάσης παρέμβασης.

Οι ερευνητές έστελναν στα μέλη σύντομα κείμενα με υπενθυμίσεις, εβδομαδιαία μέιλ και επιβραβεύσεις σε ψηφιακή μορφή ή δωρεάν ακουστικά βιβλία. Με επιτυχία. Με τα μικρά αυτά τρικ αύξησαν τις επισκέψεις στο γυμναστήριο από 9% μέχρι 27% κατά την περίοδο των δοκιμών. Η πιο επιτυχημένη μέθοδος ήταν δωράκια σε μετρητά για την επιστροφή στο γυμναστήριο μετά από μια χαμένη επίσκεψη. Αλλά μόνο το 8% των παρεμβάσεων προκάλεσε αλλαγή στη συμπεριφορά, που ήταν μετρήσιμη ακόμα και 4 εβδομάδες μετά την παρέμβαση. Όσο πιο αποτελεσματικές ήταν οι παρεμβάσεις στις φάσεις δοκιμών, τόσο πιο πιθανό ήταν τα αποτελέσματα να είχαν μεγαλύτερη διάρκεια.

Το κόνσεπτ της μελέτης

Τουλάχιστον αυτό είναι το συμπέρασμα των ειδικών. «Γενικά η προσέγγιση της μελέτης μεγάλη κλίμακας που παρουσιάσαμε επιτρέπει συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών στρατηγικών για την ενίσχυση της αλλαγής συμπεριφοράς, που αποκαλύπτουν ποιες στρατηγικές είναι πιο αποτελεσματικές σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο» λέει ο Γιόζεφ Κάι, που ανήκει στους συγγραφείς της μελέτης. Γενικά οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές αποτελούν τον χρυσό κανόνα στην έρευνα για την απόδειξη της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας ορισμένων παρεμβάσεων. Στο πλαίσιο αυτό τα μεμονωμένα μέτρα δοκιμάζονται σε ανεξάρτητες ομάδες. Αυτά τα τεστ και οι ομάδες συγχωνεύονται σε μελέτες μεγάλης κλίμακας. Οι ερευνητές σημειώνουν όμως ότι το κόνσεπτ έχει και τα όριά του.

Τα ευρήματα σε μελέτες ευρείας κλίμακας εξαρτώνται από το πόσο ισχυρές είναι οι παρεμβάσεις. Ένα άλλο παράδειγμα για το νόημα της μελέτης προέρχεται από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια. Πρόκειται επίσης για μια έρευνα μεγάλη κλίμακας που βασίζεται σε κείμενα, τα οποία ενθαρρύνουν τον ασθενή να πάει στο προγραμματισμένο από το γιατρό ραντεβού για να κάνει το εμβόλιο της γρίπης. Σε τελική ανάλυση οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι μελέτες μεγάλης κλίμακας είναι ιδιαίτερα πολύτιμες, όταν η επιθυμητή συμπεριφορά έχει σαφή αντίκτυπο στην ατομική και κοινωνική ευεξία.

(DW)