Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου: Η πρόληψη σώζει ζωές

Αυτή τη στιγμή όμως, σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί πως το μεγαλύτερο και σπουδαιότερό μας «όπλο» απέναντι στην ασθένεια αυτή είναι η πρόληψη. Με τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, στις 4 Φεβρουαρίου, η Ένωση για τον Διεθνή Έλεγχο του Καρκίνου, μας καλεί να δράσουμε, καθώς όπως λέει το φετινό σύνθημα επαγρύπνησης, «Μαζί, όλες οι δράσεις μας έχουν σημασία».

Ειδικά για τη χώρα μας, βάσει στοιχείων που δημοσίευσε το 2020 η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ογκολογίας, ο καρκίνος είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε ποσοστό 27%, με δεύτερη τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ειδικά για τους κάτω των 65 ετών, το ποσοστό του καρκίνου ως αιτία θανάτου αυξάνει στο 38%. Κατά το 2019 μάλιστα, καταγράφηκαν περί τα 67.000 νέα κρούσματα καρκίνου και περίπου 32.000 θάνατοι.

Η πρόληψη, το μόνο μας «όπλο»

Ο καρκίνος δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί πλήρως, καθώς προς το παρόν δεν υπάρχει 100% αποτελεσματική θεραπεία για τη συγκεκριμένη ασθένεια. Μπορεί όμως σε πολλές περιπτώσεις να προληφθεί ή να καταπολεμηθεί, εφόσον διαγνωστεί σε πολύ πρώιμο στάδιο. Είναι χαρακτηριστικό πως βάσει υπολογισμών, περίπου το 1/3 των κρουσμάτων καρκίνου θα μπορούσε να προληφθεί εάν προσαρμόζαμε τις συνήθειές μας και εάν δεν παραμελούσαμε τις προληπτικές, ιατρικές μας εξετάσεις. Το κάπνισμα, η διατροφή, η σωματική άσκηση είναι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνιση καρκίνου και οι οποίοι μπορούν να ρυθμιστούν ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες αυτές.

Η ιατρική επιστήμη αξιοποιεί τα επιτεύγματα της τεχνολογικής προόδου της ανθρωπότητας και έχει καταστήσει δυνατή την ανίχνευση του καρκίνου ακόμα και σε πολύ πρώιμο στάδιο, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται καλύτερα η αντιμετώπισή του. Η γενετική και η μοριακή βιολογία έχουν συμβάλει τα μέγιστα στη λεπτομερή μελέτη του καρκίνου, ώστε μέσω της κατανόησής του να επέλθει ο καταλληλότερος τρόπος αντιμετώπισής του. Πλέον έχουμε στη διάθεσή μας προηγμένες διαγνωστικές τεχνικές βάσει των οποίων εντοπίζεται ο καρκίνος, ακόμα και εν τη γενέσει του και παράλληλα, «διαβάζοντας» τους βιολογικούς δείκτες του οργανισμού μπορούμε να προβλέψουμε τη μελλοντική συμπεριφορά του. Χημειοθεραπείες, προηγμένη ακτινοθεραπεία, βιολογικοί παράγοντες αλλά και ανοσοθεραπεία, έχουν ήδη αποδείξει πως μπορούν ακόμα και να εξαφανίσουν ορισμένες μορφές καρκίνου, επιτρέποντας στον ασθενή να συνεχίσει τη ζωή του.

Ακόμα και η περίπτωση της διάσημης ηθοποιού Αντζελίνας Τζολί, είναι ένα τρανό παράδειγμα προληπτικής καταπολέμησης των κινδύνων του καρκίνου. Το 2013, η Τζολί υπεβλήθη σε διπλή προληπτική μαστεκτομή, προκειμένου να μην εμφανίσει καρκίνο στο στήθος, όταν οι εξετάσεις που έκανε στο πλαίσιο ιατρικού ελέγχου έδειξαν πως ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου: Στην περίπτωση που δεν υποβαλλόταν στην μαστεκτομή, θα είχε 87% πιθανότητες να εμφανίσει καρκίνο.

Ο καρκίνος στον σύγχρονο κόσμο

Δυστυχώς, τα στοιχεία για τον καρκίνο σε παγκόσμιο επίπεδο δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Διαρκώς αυξάνεται το ποσοστό θανάτων, ενώ το πλέον ανησυχητικό είναι πως φαίνεται τα θύματα να έχουν όλο και μικρότερες ηλικίες. Το ήπαρ, το πάγκρεας, η ουροδόχος κύστη, οι νεφροί και το μελάνωμα, είναι οι συχνότερες μορφές καρκίνου στον λεγόμενο δυτικό κόσμο, την ώρα που επισήμως καταγράφεται ως η «νούμερο 2» αιτία θανάτου, μετά τα καρδιαγγειακά. «Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σώζει ζωές και μειώνει τα έξοδα θεραπείας. Δυστυχώς, πολλά περιστατικά καρκίνου διαγιγνώσκονται πολύ αργά, ακόμη και σε χώρες με προηγμένα συστήματα υγείας, καθιστώντας δυσκολότερη την επιτυχία της θεραπείας. Αυτό οδηγεί πολλούς ασθενείς σε ταλαιπωρία και πρόωρο θάνατο», επισημαίνει σε πρόσφατη επίσημη δήλωσή του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Εν τούτοις, διαφαίνονται ελπιδοφόρα μηνύματα, καθώς η πρόοδος της επιστήμης καταγράφει θετικά αποτελέσματα. Έτσι, βάσει στοιχείων που δημοσιεύθηκαν το 2020 στις ΗΠΑ, φαίνεται πως η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού μειώθηκε κατά 40% τα τελευταία 30 χρόνια, από καρκίνο του προστάτη κατά 52%, από καρκίνο του παχέος εντέρου κατά 53%, ενώ η μεγαλύτερη πτώση της θνησιμότητας την τελευταία δεκαετία παρατηρείται στο μελάνωμα του δέρματος, λόγω και της εφαρμογής νέων θεραπευτικών πρωτοκόλλων ανοσοθεραπείας.

Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με σοβαρή προληπτική δράση, τόσο εκ μέρους της πολιτείας αλλά κυρίως εκ μέρους των πολιτών, θα μπορούσε να περιορίσει εμφανώς και δραστικά τις επιπτώσεις του καρκίνου και ειδικά τη θνησιμότητα. Στην Ελλάδα πάντως, έρευνα της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου έδειξε πως μόνο το 11% των διαγνώσεων καρκίνου έγινε κατά τη διαδικασία προληπτικού ελέγχου, ένα ποσοστό πάρα πολύ χαμηλό σε σχέση με τα υπόλοιπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, το 50% των νοσούντων διαγνώστηκε κατά τη διάρκεια ιατρικών εξετάσεων με αφορμή άλλο πρόβλημα υγείας του πάσχοντος.

Με το σύνθημα «Μαζί, όλες οι δράσεις μας έχουν σημασία», η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου 2021 ολοκληρώνει μία τριετούς διάρκειας καμπάνια αφύπνισης για τον καρκίνο, που πολλοί χαρακτηρίζουν «μάστιγα της εποχής». Οι δράσεις όλων μας, καθενός ξεχωριστά αλλά και των κοινοτήτων μας μαζί, μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να χτίσουν για το αύριο έναν καλύτερο κόσμο, έναν κόσμο πιο υγιή. Η επιστήμη προοδεύει, η τεχνολογία συντελεί στην πρόοδο αυτή και είναι όλοι αισιόδοξοι πως στο μέλλον, ο καρκίνος θα αντιμετωπίζεται όπως οι περισσότερες άλλες ασθένειες. Μέχρι τότε όμως, οφείλουμε να προστατεύουμε την υγεία μας, ακολουθώντας προσεκτική διατροφή και άσκηση, αλλά και να είμαστε συνεπείς στις προληπτικές μας εξετάσεις. Διότι, ειδικά στην περίπτωση του καρκίνου, η πρόληψη σώζει ζωές.