Παγκόσμια Ημέρα AIDS 2020: «Παγκόσμια αλληλεγγύη, Κοινή ευθύνη»

Διάφορες οργανώσεις του ΟΗΕ συνεργάζονται στενά με παγκόσμιους και εθνικούς εταίρους για τον τερματισμό της επιδημίας του AIDS μέχρι το 2030, στο πλαίσιο των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης.

Το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS με τίτλο «Παγκόσμια αλληλεγγύη, Κοινή ευθύνη», μας θυμίζει τον αντίκτυπο των πανδημιών στη ζωή μας και πώς πρέπει να ενωθούμε για να επιβιώσουμε.

«Η Παγκόσμια Ημέρα του AIDS 2020 δεν θα μοιάζει με καμία άλλη. Το COVID-19 απειλεί την πρόοδο που έχει σημειώσει ο κόσμος στην υγεία και την ανάπτυξη τα τελευταία 20 χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των κερδών που έχουμε σημειώσει κατά του HIV. Όπως όλες οι επιδημίες, διευρύνει τις ανισότητες που υπήρχαν ήδη. Ανισότητα των φύλων, φυλετικές ανισότητες, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Γινόμαστε ένας πιο άνισος κόσμος.

Είμαι περήφανη που τον τελευταίο χρόνο το κίνημα για τον ιό HIV κινητοποιήθηκε για να υπερασπιστεί την πρόοδό μας, για να προστατεύσει τα άτομα που ζουν με τον ιό HIV και άλλες ευάλωτες ομάδες και για να ωθήσει τον κορονοϊό πίσω.», επισημαίνει μεταξύ άλλων η Εκτελεστική Διευθύντρια της UNAIDS και Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Winnie Byanyima.

Το AIDS είναι μία από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΥ, από το 1981 που παρατηρήθηκε κλινικά στις ΗΠΑ, περί τα 75 εκατ. άνθρωποι έχουν προσβληθεί από το ιό HIV και πάνω από 32 εκατ. άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους (2018). Το 2018, 37,9 εκατ. άνθρωποι είναι φορείς του ιού HIV.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:

• 37,9 εκατομμύρια άτομα ζούσαν με τον ιό HIV ως τα τέλη του 2018
• Το 62% από αυτούς έλαβε αντιρετροΪκή θεραπεία και
• Το 53% των ατόμων αυτών έχει επιτύχει την καταστολή του ιού HIV χωρίς τον κίνδυνο μόλυνσης τρίτων.

*Πατήστε στα infographic για να τα δείτε σε μεγέθυνση

Ο ιός HIV και το AIDS

Ο ιός HIV στοχεύει στο ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, καθιστώντας τον οργανισμό του ευάλωτο έναντι των λοιμώξεων και ορισμένων τύπων καρκίνου. Καθώς ο ιός καταστρέφει και εμποδίζει τη λειτουργία των ανοσοκυττάρων, τα μολυσμένα άτομα σταδιακά γίνονται ανοσοανεπαρκή. Η κατάσταση αυτή, οδηγεί σε αυξημένη ευαισθησία σε ευρύ φάσμα λοιμώξεων, καρκίνων και άλλων ασθενειών. Το πλέον προχωρημένο στάδιο της λοίμωξης από τον HIV είναι το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας (AIDS), το οποίο μπορεί να χρειαστεί από 2 έως 15 χρόνια για να αναπτυχθεί, ανάλογα με το άτομο.

Το AIDS καθορίζεται από την ανάπτυξη ορισμένων καρκίνων, λοιμώξεων ή άλλων σοβαρών κλινικών συμπτωμάτων. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι ομάδες ανθρώπων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης του HIV, είναι άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρες, χρήστες ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών, άτομα σε φυλακές και άλλα κλειστά περιβάλλοντα, διεμφυλικοί και εργαζόμενοι στην πορνεία και οι πελάτες τους.

Θεραπεία για τις λοιμώξεις από τον HIV, δεν υπάρχει. Ωστόσο, τα αποτελεσματικά αντιρετροϊκά φάρμακα μπορούν να ελέγξουν τον ιό και να βοηθήσουν στην πρόληψη της μετάδοσης έτσι ώστε τα άτομα με HIV λοίμωξη να απολαμβάνουν υγιή, μακρά και παραγωγική ζωή. Μεταξύ του 2000 και του 2017, οι νέες μολύνσεις από τον HIV μειώθηκαν κατά 36% και οι θάνατοι που σχετίζονται με τον HIV μειώθηκαν κατά 38%, λόγω της θεραπείας με αντιρετροϊκά φάρμακα.

Σημειωτέον ότι το 2005 λάμβαναν θεραπεία 2 εκατ. ασθενείς, 8 εκατ. το 2010, 21,7 εκατ. το 2017, ενώ ο στόχος για το 2020 είναι 30 εκατ. και για το 2030, 33 εκατ. άτομα. Η UNAIDS, η υπηρεσία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση του AIDS, εκπέμπει αισιόδοξα μηνύματα για την τιθάσευση του ιού και τονίζει ότι «το τέλος της επιδημίας του AIDS δεν είναι πλέον απλώς ένα όραμα, μπορεί να γίνει πραγματικότητα έως το 2030».

*Πατήστε στα infographic για να τα δείτε σε μεγέθυνση

Οι αριθμοί στην Ελλάδα

Σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2020, έχουν καταγραφεί στον ΕΟΔΥ 18.574 περιστατικά HIV λοίμωξης (82,61% άνδρες). Από το σύνολο των ατόμων αυτών, 4.414 έχουν εμφανίσει AIDS και 11.044 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή αγωγή. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους 3.078.

Τους πρώτους δέκα μήνες του 2020 διαγνώστηκαν και δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ 471 νέα περιστατικά HIV λοίμωξης (4,4 ανά 100.000 πληθυσμού), εκ των οποίων τα 367 (77,92%) αφορούσαν σε άνδρες (περιλαμβάνονται και 2 διεμφυλικά άτομα) και τα 104 (22,08%) σε γυναίκες. Οι νέες διαγνώσεις HIV ανά 100.000 πληθυσμού για το δεκάμηνο του 2020, βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με εκείνες που δηλώθηκαν τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα των 10 προηγούμενων ετών.

Το 2020 τα περισσότερα περιστατικά που διαγνώσθηκαν και δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ αφορούσαν σε άτομα που μολύνθηκαν μέσω της απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής, κυρίως μεταξύ ανδρών. Ειδικότερα, το πρώτο δεκάμηνο του συγκεκριμένου έτους το 42,04% (ν=198) των νέων HIV διαγνώσεων αφορούσε σε άνδρες που είχαν απροφύλακτες σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM), ενώ το 19,75% (ν=93) μολύνθηκε μέσω απροφύλακτης ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής (HETERO). Η χρήση ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών (PWID) δηλώθηκε ως πιθανός τρόπος μόλυνσης για το 11,46% (ν=54) των νέων περιστατικών. Επίσης, κατά τους πρώτους 10 μήνες του 2020 δηλώθηκαν 2 περιστατικά κάθετης μετάδοσης του ιού, οι μητέρες των οποίων προέρχονται από την Υποσαχάριο Αφρική (το ένα παιδί γεννήθηκε στην Υποσαχάριο Αφρική το 2018 και διαγνώστηκε με HIV στη χώρα μας το 2020).

Συμπερασματικά, στην Ελλάδα, οι περισσότερες μεταδόσεις του ιού αποδίδονται στην απροφύλακτη σεξουαλική επαφή, κυρίως μεταξύ ανδρών. Η μείωση που παρατηρείται στις νέες διαγνώσεις HIV κατά το δεκάμηνο του 2020 θα πρέπει να ερμηνευτεί με προσοχή δεδομένων των συνθηκών της πανδημίας λόγω SARSCoV-2, η οποία ενδεχομένως να περιόρισε την πρόσβαση στον διαγνωστικό έλεγχο για HIV. Η εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων θα είναι εφικτή, αφού ολοκληρωθεί η αποστολή των δηλώσεων από τους υγειονομικούς φορείς της χώρας μέχρι το τέλος του έτους.

Τα συμπτώματα που θα πρέπει να σας ανησυχήσουν

Ευτυχώς στις μέρες μας η πληροφόρηση σχετικά με τον HIV είναι ευρέως διαδεδομένη, με αποτέλεσμα να μπορούμε να προφυλαχθούμε από τον ιό, αλλά και σε περίπτωση που προσβληθούμε να λάβουμε την απαραίτητη ιατρική βοήθεια, που εξασφαλίζει ποιότητα ζωής.

Διαβάστε όσα θα πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με τα στάδια στα οποία εκδηλώνεται ο HIV, καθώς επίσης και τα συμπτώματα που θα πρέπει να σας κινητοποιήσουν, ώστε να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.

Τα στάδια

Το πρώτο στάδιο ονομάζεται οξεία λοίμωξη και ξεκινά συνήθως εντός δύο έως έξι εβδομάδων μετά τη μόλυνση. Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν μία εβδομάδα ή δύο. Σε αυτό το στάδιο, τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της απλής γρίπης ή μπορεί να είναι παρόμοια με αυτά άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.

Στο δεύτερο στάδιο, που ονομάζεται ασυμπτωματική περίοδος, το ανοσοποιητικό σύστημα χάνει τη μάχη με τον ιό HIV και τα συμπτώματα υποχωρούν. Η περίοδος αυτή μπορεί να διαρκέσει 10 ή και περισσότερα χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χωρίς συμπτώματα, ο HIV σκοτώνει αργά τα CD4 Τ-λεμφοκύτταρα και καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Στο τρίτο στάδιο, ο αριθμός των κυττάρων CD4 έχει μειωθεί κάτω των 200 και ένα άτομο με λοίμωξη από HIV, λέμε ότι νοσεί από AIDS.

Τα συμπτώματα που δεν θα πρέπει να αγνοείτε

Πυρετός

Ένα από τα πρώτα σημάδια του HIV μπορεί να είναι ένας ήπιος πυρετός, που συνοδεύεται συνήθως από αίσθημα κόπωσης, διόγκωση λεμφαδένων και πονόλαιμο.

Κόπωση

Η φλεγμονώδης αντίδραση που προκαλείται από το ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε κουρασμένοι και ληθαργικοί. Το σύμπτωμα αυτό μπορεί να εμφανιστεί στην αρχή ή και πολύ αργότερα.

Πόνος στους μύες, τις αρθρώσεις και διογκωμένοι λεμφαδένες

Τα συμπτώματα του AIDS συχνά μπερδεύονται με αυτά της γρίπης, της μονοπυρήνωσης ή άλλων ιογενών λοιμώξεων, ακόμα και της σύφιλης ή της ηπατίτιδας. Οι λεμφαδένες είναι μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος και τείνουν να αναπτύσσουν φλεγμονή όταν υπάρχει μόλυνση.

Πονόλαιμος και πονοκέφαλος

Όπως και άλλα συμπτώματα, ο πονόλαιμος και ο πονοκέφαλος μπορεί συχνά να παρερμηνευτούν ως σημάδια κοινού κρυολογήματος. Ωστόσο αποτελούν συμπτώματα του αρχικού σταδίου.

Δερματικά εξανθήματα

Τα εξανθήματα του δέρματος μπορεί να εμφανιστούν στα πρώτα ή τα μετέπειτα στάδια του HIV. Το εξάνθημα εμφανίζεται στο 20-50% των περιπτώσεων και είναι κηλιδοβλατιδώδες, ενώ εμφανίζεται συνήθως στον κορμό.

Ναυτία, εμετός, διάρροια

Το 30% με 60% των ατόμων έχουν ναυτία, έμετο ή διάρροια στα πρώτα στάδια του HIV.

Απώλεια βάρους

Η απώλεια βάρους αποτελεί σημάδι προχωρημένου σταδίου της νόσου και ενδέχεται να οφείλεται σε σοβαρή, συνεχόμενη διάρροια. Ένα άτομο θεωρείται ότι έχει Σύνδρομο Απίσχνασης οφειλόμενο σε HIV, όταν έχει απώλεια άνω του 10% του

βάρους του και 30 ημέρες διάρροιας ή αδυναμίας και πυρετού.

Ξηρός βήχας

Ο επίμονος και ξηρός βήχας αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα συμπτώματα της νόσου, σε προχωρημένο στάδιο.

Πνευμονία

Η πνευμονία αποτελεί μια σοβαρή λοίμωξη που προκαλεί φλεγμονή και συσσώρευση υγρών στους πνεύμονες. Ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να ανταπεξέλθει εύκολα στην πνευμονία, σε αντίθεση με ένα εξασθενημένο, όπως αυτό ενός ατόμου με τον ιό HIV.

Βραδινή εφίδρωση

Περίπου οι μισοί από τους ασθενείς με AIDS παρουσιάζουν νυχτερινές εφιδρώσεις κατά τα πρώτα στάδια της λοίμωξης.

Αλλαγές στα νύχια

Οι μεταβολές στο σχήμα, το μέγεθος ή το χρώμα των νυχιών οφείλονται στη μυκητίαση candida, που αποτελεί σύμπτωμα της νόσου.

Μύκητας Candida

Τα εξαντλημένα ανοσοποιητικά συστήματα είναι επιρρεπή στις μυκητιάσεις. Ο μύκητας Candida είναι πολύ συνηθισμένος και τείνει να εμφανίζεται στο στόμα ή τον οισοφάγο, δυσκολεύοντας την κατάποση.

Σύγχυση ή δυσκολία συγκέντρωσης

Εκτός από την σύγχυση και δυσκολία συγκέντρωσης, η άνοια που σχετίζεται με το AIDS μπορεί να προκαλέσει επίσης προβλήματα μνήμης και συμπεριφοράς, όπως θυμό ή ευερεθιστότητα.

Απλός έρπητας ή έρπητας των γεννητικών οργάνων

Ο έρπητας στο στόμα ή τα γεννητικά όργανα αποτελεί προχωρημένο σύμπτωμα της λοίμωξης.

Μυρμήγκιασμα και αδυναμία

Σε προχωρημένο στάδιο, ο HIV μπορεί να προκαλέσει μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια και τα πόδια, που ονομάζεται περιφερική νευροπάθεια. Παρουσιάζεται περίπου στο 30% των ασθενών με AIDS, συνήθως κατά τα προχωρημένα στάδια της νόσου.

Διαταραχές στον έμμηνο κύκλο

Η νόσος σε προχωρημένο στάδιο φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για διαταραχές στον κύκλο των γυναικών, όπως λιγότερες ή πιο ήπιες περιόδους.

Τι να κάνετε αν έχετε τα ύποπτα συμπτώματα

Οι γενικές εξετάσεις αίματος δεν ανιχνεύουν τον ιό HIV ή τα αντισώματά του, για αυτό το λόγο απαιτείται μια ειδική εξέταση για να διαπιστωθεί αν κάποιος έχει μολυνθεί.

Το πιο αξιόπιστο είδος εξέτασης είναι το 4ης γενιάς τεστ αίματος αντισωμάτων/αντιγόνου, το οποίο ανιχνεύει σχεδόν στο 100% των περιπτώσεων, αντισώματα και αντιγόνο στον ιό HIV, αφού περάσουν 14 ημέρες από μια επικίνδυνη επαφή.

Σε κάθε περίπτωση, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας, προκειμένου να σας καθοδηγήσει καταλλήλως.

Διαβάστε επίσης:

Covid-19: Τι μας έχουν διδάξει οι επιδημίες του AIDS & του Ebola για την αντιμετώπιση της πανδημίας

Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: Τα τρία στάδια της νόσου & τα συμπτώματα (video)