Ενδομητρίωση και γονιμότητα: Πότε χρειάζεται χειρουργείο;

Ακόμη και σήμερα είναι μία αινιγματική νόσος που αφορά στην ανάπτυξη ιστού παρόμοιου με αυτού του ενδομητρίου σε θέσεις εκτός μήτρας όπως π.χ στο τοίχωμα της πυέλου (περιτόναιο), τις ωοθήκες (δημιουργία κύστεων-ενδομητριώματα), το έντερο κ.ο.κ.

Ανάλογα με την έκταση και την βαρύτητα, η ενδομητρίωση χωρίζεται σε 4 στάδια.

Το ήπιο (στάδιο Ι), το μέσης βαρύτητας (στάδιο ΙΙ), το προχωρημένο (στάδιοΙΙΙ) και το πολύ προχωρημένο (στάδιο ΙV).

Eκτός από την υπογονιμότητα το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο πόνος στην έμμηνο ρύση ή και στην επαφή.

Θεραπεία εκρίζωσης της νόσου και μόνιμης θεραπείας δεν υπάρχει δυστυχώς.

Η θεραπεία είναι είτε συντηρητική-φαρμακευτική (ορμονική, αντιφλεγμονώδη κτλ) και ουσιαστικά αποσκοπεί στην επιβράδυνση της εξάπλωσης της νόσου και στην απάλειψη του άλγους είτε χειρουργική.

Η χειρουργική αντιμετώπιση γίνεται με λαπαροσκοπική καυτηρίαση των εστιών ενδομητρίωσης ή την αφαίρεση των ωοθηκικών κύστεων.

Όταν το ζητούμενο είναι η απάλειψη του πόνου, τότε προκρίνεται η χειρουργική παρέμβαση. Όταν όμως το ζητούμενο είναι η γονιμότητα, τότε θα πρέπει το χειρουργείο να προταθεί με περίσκεψη και μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.

Το χειρουργείο μπορεί να βοηθήσει σε ποσοστό μέχρι 50% νέες γυναίκες με αρχικά στάδια νόσου Ι και ΙΙ και σε διάστημα 1-2 ετών από το χειρουργείο.

Στα προχωρημένα στάδια της νόσου θα πρέπει να προκρίνεται η εξωσωματική γονιμοποίηση και όχι το χειρουργείο.

Οι λόγοι είναι ότι τα ποσοστά επιτυχίας του χειρουργείου είναι πολύ μικρά, ενώ παράλληλα σε ποσοστό 50% των χειρουργημένων ασθενών υποτροπιάζει η νόσος.

Το χειρότερο όμως είναι η αναπόφευκτη μείωση του ωοθηκικού δυναμικού μετά το χειρουργείο (όταν χειρουργούνται ενδομητριώματα) με κίνδυνο ακόμη και πρόωρης εμμηνόπαυσης σε νέες γυναίκες.

Ως εκ τούτου είναι σημαντικό να ενημερώνεται η ασθενής για τις επιλογές που έχει και τους πιθανούς κινδύνους. Επίσης, καλό είναι να αποφεύγεται το δεύτερο χειρουργείο για ενδομητριώματα όταν γίνεται μόνο για λόγους γονιμότητας και όχι λόγω πυελικού άλγους.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση με αίτιο την ενδομητρίωση έχει πολύ καλά αποτελέσματα εφ’ όσον υπάρχει ικανοποιητική παραγωγή ωαρίων. Δυστυχώς παρατηρούμε συχνά σε παραμελημένες περιπτώσεις ενδομητρίωσης ωοθηκών ή μετά από μεγάλα χειρουργεία, να μειώνεται σημαντικά η παραγωγή ωαρίων με συνακόλουθη μείωση ποσοστού κυήσεων μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση.

Εδώ η ενημέρωση και η επιλογή του ειδικού γιατρού έχουν κεφαλαιώδη σημασία.

Τέλος, γυναίκες με ενδομητρίωση και υπογονιμότητα μετά τα 35 έτη, καλό είναι να μην χάνουν χρόνο και να κατευθύνονται στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Επίσης νέες γυναίκες που έχουν την ατυχία να προσβληθούν από προχωρημένη ενδομητρίωση, θα πρέπει να λάβουν θεραπεία ακόμη και εάν το νόσημα είναι ασυμπτωματικό.

Με την θεραπεία (ορμονική συνήθως) ανακόπτεται η ταχεία εξάπλωση της νόσου, και ιδίως η επιβάρυνση των ωοθηκών όπου απειλείται με μείωση το απόθεμα σε ωάρια.

Σε περιπτώσεις πολύ νέων γυναικών με επιθετική ενδομητρίωση ωοθηκών προτείνεται η κατάψυξη ωαρίων και στη συνέχεια ορμονοθεραπεία προκειμένου να διασφαλιστεί μελλοντικά η γονιμότητα.

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται με την βοήθεια του ειδικού εξατομικευμένη θεραπεία ανάλογα με τα συμπτώματα και την βαρύτητά τους, τις προτεραιότητες της ασθενούς και βέβαια την ηλικία.

Μηνάς Μαστρομηνάς MD

ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΗ, Αθήνα

---------------------------------------------------------------------

Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες τον Dr. Μηνά Μαστρομηνά, MD, PhD, Χειρουργό Γυναικολόγο - Μαιευτήρα, Εξειδικευμένο σε προβλήματα Γονιμότητας και στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση, τ. Επιμελητή Παν. Νοσοκομείου Hammersmith Λονδίνου, Διευθυντή Ιατρικής Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ (www.embryogenesis.gr).

--------------------------------------------------------------------------