Ακούσιες νοσηλείες: Ψηλά στην ατζέντα του υπ. Υγείας και των ψυχιάτρων

Τα δικαιώματα των ατόμων με ψυχιατρικά προβλήματα που δεν έχουν φωνή, οι «αποκλεισμένοι του κοινωνικού αποκλεισμού» στο χώρο της ψυχικής υγείας, ήταν το αντικείμενο στρογγυλής τράπεζας που διοργανώθηκε χθες στο πλαίσιο του 2ου Mental Health Conference.

Λίγο πριν βγει στον αέρα το νομοσχέδιο για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση -το οποίο σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας Ανδρέα Ξανθό βρίσκεται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους- το ζήτημα με τις ακούσιες νοσηλείες εμφανίζει μεγάλο ενδιαφέρον αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και terra incognita.

Συγκεκριμένα, η ακούσια νοσηλεία πάντα αποτελούσε ένα αμφιλεγόμενο θέμα στην ψυχιατρική, λόγω των περιορισμών που επιβάλλει στα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων, λόγω της στέρησης της ελευθερίας και της αυτονομίας τους, της προσβολής της αξιοπρέπειάς τους και του στιγματισμού των ίδιων και των οικογενειών τους.

H «Μελέτη ακούσιων νοσηλειών στην Αθήνα» (Μ.Α.Ν.Α) είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα (2011-2016), το οποίο υλοποιείται από την ΕΠΑΨΥ και το Πάντειο Πανεπιστήμιο υπό την επιστημονική ευθύνη του Ψυχίατρου-Ψυχαναλυτή και Καθηγητή Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέλιο Στυλιανίδη. Η διεπιστημονική ερευνητική ομάδα αποτελείται από τους: Λίλη-Ευαγγελία Πέππου, Νεκτάριο Δρακωνάκη, Αιμιλία Πανάγου, Κυριάκο Σουλιώτη, Κυριακή Τσίκου, Γεωργία-Όλγα Ιατροπούλου, Νικόλαο Νακόπουλο, Σοφία Νικολαϊδη.

Το πρόγραμμα αυτό που παρουσιάστηκε στο 2ο Μental Ηealth Conference χθες, στην Αίγλη Ζαππείου, περιλαμβάνει διάφορες υπό-έρευνες για την πολύπλευρη κατανόηση του ζητήματος (π.χ. τη διετή έκβαση τα ακούσιας νοσηλείας, την υποκειμενική άποψη των ακούσια νοσηλευόμενων ασθενών σχετικά με την καταναγκαστική φύση της νοσηλείας, τις στάσεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας απέναντι στην ψυχική ασθένεια και την ακούσια νοσηλεία, τη χρήση της μηχανικής καθήλωσης, κ.ά.).

Η προσπάθεια αυτή έχει ως απώτερο στόχο να αναδειχτεί το ζήτημα των ακούσιων νοσηλειών σε θέμα υψίστης σημασίας στην ατζέντα της πολιτικής για την ψυχική υγεία.

Είναι ενδεικτικό ότι το 2011, τo 57,4% των νοσηλειών του ΨΝΑ ήταν ακούσιες, με το 69,8% αυτών να ενεργοποιούνται από συγγενικά πρόσωπα και το 30,2% να εκτελούνται αυτεπάγγελτα.

Στο 55% των περιπτώσεων ακούσιας νοσηλείας στο Ψ.Ν.Α., αιτία ενεργοποίησής της είναι η «επιθετικότητα» και στο 34,2% η «ασυνέχεια στην φαρμακευτική αγωγή», παράγοντες οι οποίοι δεν αποτελούν απαραίτητα στοιχεία ψυχοπαθολογίας του ατόμου, αλλά συχνά αποδίδονται στην αντίληψη του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, στα κενά στην περίθαλψη και σε έλλειμμα συνέχειας στη φροντίδα στην κοινότητα.

Ωστόσο, ανησυχία προκαλεί το εύρημα πως από το 2012 και μετά το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών αυξάνεται ραγδαία: από 56,6% το 2012 σε 63,5% το 2013 και 74,5% το 2014! Όσον αφορά δε τα περιοριστικά μέτρα στην αναγκαστική νοσηλεία, σχετική έρευνα σε ένα Τμήμα Ψυχιατρικού Νοσοκομείου και σε ένα Ψυχιατρικό Τμήμα Γενικού Νοσοκομείου στην Αττική τον Νοέμβριο του 2015 κατέδειξε ότι το 25% των ασθενών αυτών καθηλώθηκε μηχανικά κατά τη νοσηλεία του. Σημειώνεται ότι το «ανοικτό» ή «κλειστό» Τμήμα δεν φαίνεται να επηρεάζει τα παραπάνω, ενώ, αντίθετα, η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, το έλλειμμα κατάλληλης εκπαίδευσης και η δυσκολία εφαρμογής τεχνικών αποκλιμάκωσης, φαίνεται να επηρεάζουν τη χρήση αυτού του καταναγκαστικού μέτρου σε ασθενείς.

Τα αποτελέσματα αυτά, πέραν της ποσοτικής αύξησης των αναγκαστικών νοσηλειών και αυτής των μηχανικών καθηλώσεων στα ψυχιατρικά τμήματα, αναδεικνύουν δομικές δυσλειτουργίες σε όλο το «σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας» στη χώρα μας. Ενδεικτικά, αναφέρεται η πλημμελής ή μη εφαρμογή του νόμου περί αναγκαστικών νοσηλειών, ο «κοινωνικός αυτοματισμός» μεταξύ ψυχιατρικού και δικαστικού συστήματος, ώστε να προκρίνεται ως μέσο ρουτίνας η «λύση» της αναγκαστικής νοσηλείας, το έλλειμμα συνέχειας της φροντίδας και των κοινοτικών δομών ψυχιατρικής φροντίδας, ο κατακερματισμός και ο χαμηλού επιπέδου συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών, καθώς και η ανεπαρκής εκπαίδευση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας.

Οι ερευνητές, υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα του θέματος, όπως και η πρόσφατη επιστολή προς τα Υπουργεία Υγείας και Εργασίας, του Commissioner for Human Rights, Nils Muižnieks (17/08/2016), το οποίο συσχετίζουν με το έλλειμμα δημοκρατίας στη διαχείριση των συγκεκριμένων –και όχι μόνο– ασθενών και προτείνουν:

- Την ενεργό συμμετοχή των ασθενών και των οικείων τους στη λήψη αποφάσεων.
- Την ειδική εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στα ως άνω ζητήματα.
- Την προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου με στόχο την εναρμόνισή του στα νέα δεδομένα της κρίσης και των πιέσεων που ασκούνται στο σύστημα υγείας.
- Την ανάπτυξη εκτεταμένων σε εθνικό επίπεδο προγραμμάτων έρευνας, παρακολούθησης και παρέμβασης κατά τα πρότυπα πρόσφατης δράσης που υλοποιήθηκε στο Κέντρο Ημέρας της ΕΠΑΨΥ στο Μαρούσι σε συνεργασία με το Ψυχιατρικό Τμήμα του Σισμανογλείου, η οποία έδειξε ότι με συστηματική παρέμβαση κατ’ οίκον σε σοβαρές ψυχιατρικές παθολογίες σε διάστημα δύο ετών, ο αριθμός των νοσηλειών μειώθηκε κατά 82%, σε σύγκριση με την προ της παρέμβασης περίοδο.

Διαβάστε ακόμη:

Ξανθός: Επανεκκίνηση της ψυχικής υγείας - 300 μόνιμες προσλήψεις, έμφαση σε παιδιά & εφήβους

Με νομοσχέδιο η ένταξη του νοσ. Φυλακών Κορυδαλλού στο ΕΣΥ & με μεταρρυθμίσεις