Τα δίκτυα φίλων παράγοντας που υποκινεί την ομαδική βία
Η ύπαρξη ενός ισχυρού δικτύου φίλων μπορεί να αποτελεί εξίσου σημαντικό παράγοντα με την παρουσία ενός χαρισματικού ηγέτη στην εξώθηση μιας ομάδας σε πράξεις βίας.
Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας επιστημονικής έρευνας, με επικεφαλής τον διακεκριμένο Ελληνοαμερικανό επιστήμονα Νικόλα Χρηστάκη του Πανεπιστημίου Γέιλ, που αναδεικνύει την καθοριστική αλληλεπίδραση ηγεσίας και φιλίας σε ένα περιβάλλον με άτυπη ιεραρχία.
Οι ερευνητές, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), μελέτησαν την κοινωνική δυναμική που αναπτύσσεται στους Νιανγκατόμ, μια νομαδική φυλή της Ανατολικής Αφρικής (Αιθιοπίας), η οποία πραγματοποιεί συχνές βίαιες επιθέσεις σε άλλες γειτονικές φυλές.
Επί τρία χρόνια, οι επιστήμονες «χαρτογράφησαν» τις διαπροσωπικές σχέσεις ανάμεσα στους άνδρες της φυλής, εστιάζοντας στο κατά πόσο τα δίκτυα των φίλων έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στο να ξεκινήσει μια νέα επίθεση και κατά πόσο κάποιος άνδρας θα συμμετείχε σε αυτήν αν είχε ένα φίλο που θα το έκανε. Η απάντηση και στα δύο αυτά ερωτήματα είναι καταφατική.
Ο Χρηστάκης εκτιμά ότι αυτή η διαπίστωση σχετικά με τον ρόλο των δικτύων των φίλων μπορεί να έχει ευρύτερη εφαρμογή σε άλλες βίαιες δραστηριότητες, όπως τρομοκρατικές πράξεις, δράσεις συμμοριών, εξεγέρσεις κ.α.
«Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στα δίκτυα είναι κρίσιμες για την ανάδυση θετικών φαινομένων, όπως η συνεργασία και η καινοτομία, όμως μπορεί, επίσης, να παίζουν ρόλο σε άλλες μορφές συλλογικής συμπεριφοράς, όπως η φαινομενικά αυθόρμητη ανάδυση της βίας» δήλωσε ο Ελληνοαμερικανός επιστήμονας.
«Οι άνθρωποι πάνε στον πόλεμο με τους φίλους τους και οι επιπτώσεις της κοινωνικής δικτύωσης σε τέτοιες βίαιες δραστηριότητες έχουν ελάχιστα μελετηθεί» ανέφερε ο Χρηστάκης, ο οποίος είναι καθηγητής πολλών πεδίων (κοινωνιολογίας, οικολογίας & εξελικτικής βιολογίας, βιοϊατρικής μηχανικής και ιατρικής), καθώς επίσης συν-διευθυντής του Ινστιτούτου για την Επιστήμη των Δικτύων του Γέιλ (YINS).
Η νέα μελέτη δείχνει ότι η πιθανότητα να ξεκινήσει μια νέα βίαιη επίθεση αυξάνεται όταν σε μια ομάδα υπάρχουν ηγετικές προσωπικότητες που έχουν συμμετάσχει σε ανάλογες πράξεις στο παρελθόν, καθώς επίσης όταν αυτοί έχουν πολλούς φίλους. Στη συνέχεια, η συμμετοχή στην επίθεση εξαρτάται από ένα πληθυσμό πολύ μεγαλύτερο από την αρχική ομάδα του δικτύου φίλων του ηγέτη. Αλλά και σε αυτό το επόμενο στάδιο, όσο περισσότερους φίλους έχει κάθε συμμετέχων, τόσο ενδυναμώνεται μια βίαιη ενέργεια στην πορεία.
«Η συλλογική δράση δεν ξεκινά μόνο από ένα χαρισματικό ηγέτη που προσελκύει οπαδούς στην τύχη. Οι άνθρωποι ωθούνται να συμμετάσχουν στην ομαδική δράση κυρίως λόγω των φιλικών δεσμών τους» δήλωσε ο ερευνητής Αλεξάντερ Ισάκοφ.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αν με κάποιο τρόπο περιοριστεί η επίδραση μιας ηγετικής «φιγούρας» μπορεί να εμποδιστεί και το ξέσπασμα κάποιας βίαιης ενέργειας. Αν όμως η βία ξεκινήσει σε ένα δίκτυο, τότε δύσκολα εμποδίζεται.