Ελληνική διάκριση για την ανάπτυξη αντικαρκινικών φαρμάκων με τη βοήθεια υπερυπολογιστών
Η Ζωή Κούρνια, ερευνήτρια στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), όπου εργάζεται πάνω στον σχεδιασμό αντικαρκινικών φαρμάκων και στις υπολογιστικές προσομοιώσεις βιομορίων, θα τιμηθεί με το πρώτο ευρωπαϊκό βραβείο "PRACE Ada Lovelace", το οποίο βραβεύει γυναίκες επιστήμονες που αξιοποιούν τους υπερυπολογιστές στην έρευνά τους.
To PRACE-RI (Partnership for Advanced Computing in Europe) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα τις Βρυξέλλες, ο οποίος αποτελείται από 20 χώρες, των οποίων οι οργανισμοί που τις αντιπροσωπεύουν (στην Ελλάδα το Εθνικό Δίκτυο Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας-ΕΔΕΤ), δημιουργούν μια πανευρωπαϊκή υποδομή υπερ-υπολογιστών για την παροχή υπηρεσιών σε επιστημονικές εφαρμογές με πολύ υψηλές απαιτήσεις σε υπολογιστική ισχύ.
Το νέο βραβείο -που συνοδεύεται από το ποσό των 1.000 ευρώ- φέρει το όνομα της βρετανής μαθηματικού και μηχανικού Άντα Λάβλεϊς (1815-1852), κόρης του λόρδου Βύρωνα και θεωρούμενης πρώτης γυναίκας προγραμματίστριας στον κόσμο. Το βραβείο θα απονεμηθεί στην Πράγα, στο πλαίσιο της εκδήλωσης "PRACEdays 16", στις 10 έως 12 Μαΐου.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του PRACE, η δρ Κούρνια «επιλέχθηκε για τις εξέχουσες συνεισφορές και την επίδρασή της στις έρευνες με υπερυπολογιστές στην Ευρώπη, που είναι παγκοσμίου επιπέδου».
Η Κούρνια ειδικεύεται στην Υπολογιστική Χημεία, εστιάζοντας -με τη βοήθεια των υπερυπολογιστών- στον τρόπο που οι μεταλλαγμένες πρωτεΐνες προκαλούν την εμφάνιση του καρκίνου, ανοίγοντας έτσι νέες δυνατότητες για την ανάπτυξη αντικαρκινικών φαρμάκων. Έχει επίσης συμμετάσχει σε έρευνες σε άλλους τομείς, όπως η αξιοποίηση της νανοτεχνολογίας στη φαρμακευτική (σε συνεργασία με τη δρα Παρασκευή Γκέκα).
Όπως δήλωσε η Κούρνια, «η χρήση των υπερυπολογιστικών πόρων του PRACE και οι σύγχρονες πρόοδοι στον σχεδιασμό φαρμάκων μέσω υπολογιστών μάς επιτρέπουν να αναπτύξουμε φάρμακα ειδικά για μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη, συντομεύοντας έτσι τον χρόνο για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων. Πιστεύω πως η έρευνά μας αποτελεί ένα καλό παράδειγμα του πώς οι υπολογιστές βοηθάνε στην ανάπτυξη υποψηφίων φαρμάκων που θα μπορούσαν να σώσουν εκατομμύρια ζωές. Αποτελεί τιμή για μέσα η απονομή αυτού του υψηλού κύρους βραβείου και ελπίζω ότι θα εμπνεύσει άλλες γυναίκες ερευνήτριες σε αυτό το πεδίο».
Η Ζωή Κούρνια είναι απόφοιτος του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2001). Έλαβε το διδακτορικό της στην Υπολογιστική Βιοφυσικοχημεία από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία. Στη συνέχεια εργάστηκε ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στον τομέα του υπολογιστικού σχεδιασμού φαρμάκων στο Πανεπιστήμιο Γέιλ των ΗΠΑ.
Εξ αρχής οι έρευνές της επικεντρώθηκαν στο σχεδιασμό και στην ανακάλυψη νέων αντικαρκινικών μορίων χρησιμοποιώντας υπολογιστικές τεχνικές. Το 2007-2008 υπήρξε πρόεδρος της Φαρμακευτικής και Βιοτεχνολογικής Εταιρείας του Γέιλ και το 2009 ανακηρύχθηκε λέκτορας του ίδιου πανεπιστημίου.
Για το έργο της βραβεύθηκε με τις υποτροφίες της Αμερικανικής Ένωσης κατά του Καρκίνου, της Αμερικανικής Ένωσης για τον Καρκίνο του Eγκεφάλου και του Εθνικού Αντικαρκινικού Κέντρου των ΗΠΑ, ενώ τιμήθηκε επίσης με τα βραβεία «Woman of Innovation 2009» (Γυναίκα της Καινοτομίας) του Τεχνολογικού Συμβουλίου του Κονέκτικατ και «Outstanding Junior Faculty Award 2014» της Αμερικανικής Εταιρείας Χημείας (ACS) των ΗΠΑ.
Από το 2009 είναι ερευνήτρια στο ΙΙΒΕΑΑ με δικό της εργαστήριο, όπου επικεντρώνει τις έρευνές της στην ανακάλυψη νέων υποψηφίων φαρμάκων κατά του καρκίνου, μελετώντας την αναστολή της μεταλλαγμένης πρωτεΐνης ΡΙ3Κα, της αλληλεπίδρασης των πρωτεϊνών Myc-Max και του συμπλέγματος πρωτεϊνών Arp2/3.
Διδάσκει επίσης στο Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τεχνολογίες Πληροφορικής στην Ιατρική και στη Βιολογία» του Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών.