ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ.: Το νοσηλευτικό προσωπικό δεν είναι φυλακτικό προσωπικό

Σχετικά με τη νοσηλεία-φύλαξη ασθενών με τη διαδικασία του άρθρου 69 του Π.Κ., ο ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ. - Ε.Σ.Υ. Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ επισημαίνει τα εξής:

Οι αρμοδιότητες του νοσηλευτικού προσωπικού αφορούν την παροχή νοσηλευτικής φροντίδας στους ασθενείς, σύμφωνα με τους κανόνες και τα διδάγματα της Νοσηλευτικής Επιστήμης.

Η Νοσηλευτική είναι ανθρωπιστική επιστήμη αλλά και εξειδικευμένη τέχνη. Αποτελεί μία πολύπλοκη επιστημονική δραστηριότητα η οποία απευθύνεται στον άνθρωπο, την οικογένεια και το κοινωνικό σύνολο σε όλες τις καταστάσεις υγείας και ασθένειας.

Σκοπός της Νοσηλευτικής είναι η αξιολόγηση των αναγκών υγείας, ο προγραμματισμός των παρεμβάσεων και η βοήθεια του ατόμου υγιούς ή ασθενή να αναλάβει εκείνες τις δραστηριότητες που συντελούν στην υγεία ή την αποκατάστασή της, τις οποίες το άτομο θα πραγματοποιούσε χωρίς βοήθεια, εάν διέθετε την απαραίτητη γνώση, δύναμη και θέληση.

Οι παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας στη χώρα μας στηρίζονται στις αρχές της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που στοχεύουν στην πρόληψη, στη βελτίωση των συνθηκών νοσηλείας, στην αποασυλοποίηση των ψυχικά ασθενών, δίνοντας παράλληλα έμφαση στην ανάπτυξη κοινοτικών δομών. Εκ των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι η αρμοδιότητα του νοσηλευτικού προσωπικού περιορίζεται αποκλειστικώς στη νοσηλεία του ασθενή και στις απαιτούμενες ενέργειες που σκοπό έχουν τη βελτίωση της υγείας του.

Επιπροσθέτως, αναφορικά με τη φύλαξη των ασθενών με το άρθρο 69 του ΠΚ, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 2 του Ν. 2776/1999 "Σωφρονιστικός κώδικας", κρατούμενοι θεωρούνται άτομα που εκτίουν ποινές κατά της ελευθερίας, εκείνοι επί των οποίων εφαρμόζονται τα άρθρα 69 και 71 του ΠΚ, καθώς και οι υπόδικοι και όσοι κρατούνται κατά τα άρθρα 16 κα 17 του ιδίου νόμου.

Αξίζει παράλληλα να επισημανθεί ότι σε σχετική Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου 8/3-7-2007 (Ποινικά Χρονικά 2007 σ. 753) εκφράστηκε η άποψη ότι "η φύλαξη των ακαταλογίστων εγκληματιών κατ' ανάγκην θα λάβη χώραν εις οιονδήποτε δημόσιον θεραπευτήριον ψυχικών νοσούντων ατόμων. Το ιατρικόν και νοσηλευτικόν προσωπικόν των θεραπευτηρίων αυτών έχει αρμοδιότητα μόνον δια την θεραπείαν και νοσηλείαν των προαναφερθέντων ατόμων και όχι δια την φύλαξην αυτών. Το έργον της φυλάξεως τούτων ανήκει εις την αρμοδιότητα του Υπουργείου
Δικαιοσύνης, συμφώνως προς την κατ' αναλογίαν εφαρμοζομένης διάταξιν του άρ. 18 παρ 1 εδ. γ' του Ν. 2776/1999 και το φυλακτικό προσωπικόν διορίζεται κατόπιν αποφάσεων του Υπουργού Δικαιοσύνης.

Συμπληρωματικά, ο Συνήγορος του Πολίτη, σε σχετικό πόρισμα με ΑΠ: 122406/14910/2010, αναφέρει ότι οι υποχρεώσεις του Υπουργείου ∆ικαιοσύνης για τα θέματα τα οποία σχετίζονται με την φύλαξη των ανίκανων προς καταλογισμό προσώπων, ο εγκλεισμός των προσώπων αυτών σε νοσηλευτικό ίδρυμα επιβάλλεται στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας και συνεπώς η εκτέλεση του μέτρου αυτού και οι συνθήκες φύλαξης των προσώπων αυτών, εμπίπτουν κατ' αρχήν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου ∆ικαιοσύνης.

Ειδικότερα, όσον αφορά τις ειδικές συνθήκες φρούρησης κρατουμένων και συνεπώς των ασθενών με το άρθρο 69 του ΠΚ που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία, εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΠΔ 215/2006 (ΦΕΚ 217/Α/2006).

Για τη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών:

"Εισάγονται στους ειδικά διαμορφωμένους θαλάμους νοσηλείας σε νοσοκομεία του νομού, όπου εδρεύει το Κατάστημα Κράτησης και φρουρούνται από το προσωπικό Εξωτερικής Φρούρησης.

Κατ' εξαίρεση νοσηλεύονται και σε κοινούς με άλλους ασθενείς θαλάμους, εφόσον τα νοσοκομεία: α) δεν διαθέτουν ειδικούς θαλάμους, β) οι ειδικοί θάλαμοι έχουν πληρωθεί και γ) ιατρικοί λόγοι, βεβαιούμενοι από το Διευθυντή της κλινικής, το επιβάλλουν.

Ο αριθμός των φρουρών στους ειδικούς θαλάμους ορίζεται σε δύο, μέχρι του αριθμού των τριών κρατουμένων, αυξάνεται δε κατά ένα για κάθε επιπλέον κρατούμενο.

Για τους νοσηλευόμενους σε κοινούς με άλλους ασθενείς θαλάμους, τοποθετούνται δύο φρουροί για κάθε κρατούμενο και ενισχύονται όταν οι κρατούμενοι είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι ή ύποπτοι απόδρασης.

Επικεφαλής των φρουρών είναι ο κατά βαθμό ανώτερος και, μεταξύ ομοιοβάθμων, ο οριζόμενος από το Διοικητή.

Οι φρουροί παραλαμβάνουν τους νεοεισαγομένους για νοσηλεία και αφού βεβαιωθούν για τα στοιχεία ταυτότητας τους και επισημάνουν ενδεχόμενα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα, όπως 'τατουάζ', σωματική αναπηρία κ.λπ., τους καταγράφουν στο βιβλίο κρατουμένων, με καταχώριση σχετικής πράξης παράδοσης και παραλαβής.

Μαζί με κάθε νεοεισαγόμενο, οι φρουροί παραλαμβάνουν υποχρεωτικά και σημείωμα της υπηρεσίας τους, στο οποίο αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του κρατουμένου, το αδίκημα για το οποίο κρατείται, το ύψος της ποινής του, ο βαθμός επικινδυνότητας του και τα στοιχεία συγγενών και πληρεξουσίου συνηγόρου, αν υπάρχουν.

Οι φρουροί ενεργούν ελέγχους κατά τη διάρκεια παραμονής κρατουμένων προς νοσηλεία και ιδίως μετά τα επισκεπτήρια.

Οι φρουροί δεν απομακρύνονται από τη θέση τους. Εάν για σοβαρούς λόγους επιβάλλεται η απομάκρυνση και η αντικατάσταση του ενός εκ των φρουρών, απαιτείται άδεια του Αξιωματικού της Υπηρεσίας ή του νόμιμου αναπληρωτή του.

Η μετακίνηση νοσηλευομένου για λόγους ιατρικούς από θάλαμο κράτησης σε εργαστήρια του νοσοκομείου διενεργείται με ιδιαίτερη προσοχή και αυξημένη ετοιμότητα.

Εάν η μετακίνηση πραγματοποιείται από κοινό θάλαμο, τον κρατούμενο συνοδεύουν όλοι οι φρουροί που έχουν διατεθεί προς τούτο. Εάν η μετακίνηση πραγματοποιείται από ειδικό θάλαμο, ο μετακινούμενος συνοδεύεται τουλάχιστον από δύο φρουρούς και αφού προηγουμένως έχει ληφθεί μέριμνα από την υπηρεσία του για την ασφαλή φρούρηση των λοιπών νοσηλευομένων.

Οι συνοδοί φρουροί παρίστανται κατά την εξέταση στους θαλάμους ή εργαστήρια, προς αποτροπή απόδρασης ή τέλεσης άλλων αξιόποινων πράξεων.

Η πόρτα εισόδου του ειδικού θαλάμου κράτησης παραμένει κλειστή και ανοίγει μόνον κατά την διεξαγωγή επισκεπτηρίου ή ιατρικής εξέτασης. Την ευθύνη για τη διαφύλαξη του κλειδιού του θαλάμου έχει ο επικεφαλής της φρουράς.

Οι φρουροί επιτηρούν τους νοσηλευόμενους κρατούμενους για την πρόληψη κάθε έκτακτου περιστατικού ή έκνομης ενέργειας.

Οι φρουροί κατά την είσοδο στον ειδικό θάλαμο επιδεικνύουν ιδιαίτερη προσοχή και εισέρχονται διαδοχικά άοπλοι.

Τα διαλαμβανόμενα στην παρ. 4 του άρθρου 10 του παρόντος ισχύουν και για τους νοσηλευόμενους.

Οι νοσηλευόμενοι εντός του θαλάμου δεν φέρουν δεσμά, εκτός αν τούτο κρίνεται αναγκαίο για την αποτροπή απόδρασης ή υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια των άλλων ασθενών ή πιθανολογείται κίνδυνος αυτοτραυματισμού.

Όταν ο κρατούμενος φέρει δεσμά ο επικεφαλής ενημερώνει αμέσως τον Εισαγγελέα-Επόπτη του Καταστήματος Κράτησης, για τις περαιτέρω ενδεδειγμένες κατά την κρίση του ενέργειες.

Η έξοδος του κρατουμένου από το θάλαμο νοσηλείας απαγορεύεται, εκτός των περιπτώσεων μετάβασης για ιατρικές εξετάσεις.

Η επίσκεψη σε νοσηλευόμενο κρατούμενο επιτρέπεται, βάσει του τηρουμένου σχετικού σημειώματος της υπηρεσίας και εφόσον το επιθυμεί ο ίδιος.

Σε περίπτωση νοσηλείας περισσοτέρων του ενός κρατουμένων στον ίδιο θάλαμο επιτρέπεται η παρουσία ενός επισκέπτη.

Κάθε επισκέπτης, πριν εισέλθει στο θάλαμο νοσηλείας, υπόκειται σε σωματική έρευνα.

Η διάρκεια της επίσκεψης είναι το πολύ δέκα (10) λεπτά της ώρας, εξαιρείται ο επισκέπτης συνήγορος, με διάρκεια το πολύ μισής ώρας, το δε επισκεπτήριο πραγματοποιείται παρουσία φρουρού.

Οι ημέρες και ώρες επισκεπτηρίου καθορίζονται από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας και είναι προσαρμοσμένες στους σχετικούς κανονισμούς του νοσοκομείου. Ο Διοικητής της υπηρεσίας δύναται να απαγορεύσει τις επισκέψεις, εάν ειδικοί λόγοι το επιβάλλουν, ενημερώνοντας σχετικώς τον Εισαγγελέα - Επόπτη του Καταστήματος Κράτησης. Το δικαίωμα της απαγόρευσης αυτής δεν ισχύει για τους συνηγόρους των κρατουμένων.

Οι επισκέψεις, πλην εκείνων του αρμοδίου νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού, καταγράφονται σε σχετικό βιβλίο, με ενδείξεις ημερομηνίας, στοιχείων επισκέπτη, διάρκειας επίσκεψης και λοιπών παρατηρήσεων.

Οι χώροι του θαλάμου ελέγχονται εξονυχιστικά πριν από την εισαγωγή του κρατουμένου. Η εξέταση των ασθενών κρατουμένων στα εξωτερικά ιατρεία γίνεται κατά προτεραιότητα. Επιτρέπεται η παρουσία αποκλειστικού νοσοκόμου όταν λόγοι ιατρικοί, που βεβαιώνονται αρμοδίως, την επιβάλλουν ύστερα από έγγραφη συγκατάθεση του προϊσταμένου της υπηρεσίας και γνώση των στοιχείων ταυτότητας του νοσοκόμου αυτού. Εάν επισυμβεί θάνατος, οι φρουροί παραλαμβάνουν αντίγραφο πιστοποιητικού θανάτου και τα προσωπικά αντικείμενα του αποβιώσαντος, τα οποία παραδίδουν αρμοδίως.

Δεν επιτρέπεται σε ασθενείς κρατουμένους: α) Η με οποιοδήποτε τρόπο παρουσία σε μέσα μαζικής ενημέρωσης ή η παραχώρηση συνέντευξης β) Η επαφή με άλλους ασθενείς. γ) Η κατοχή κινητού τηλεφώνου δ) Η παραλαβή προσωπικών ειδών και άλλων αντικειμένων. Κατ' εξαίρεση μπορούν να παραδίδονται στο Κατάστημα Κράτησης είδη ένδυσης και υπόδησης και μετά από προηγούμενο υπηρεσιακό έλεγχο να χορηγούνται στον κρατούμενο.

Οι φρουροί δεν αποκτούν οικειότητα με τους κρατουμένους, δεν δέχονται ωφελήματα και δεν ικανοποιούν αιτήματα τους για αγορά προσωπικών ή άλλων ειδών, αλλά ενημερώνουν σχετικά το προσωπικό του νοσοκομείου.

Κατ' εξαίρεση οι φρουροί νοσηλευομένων κρατουμένων, με έγκριση του Διοικητή της υπηρεσίας, αντί στολής δύνανται να φέρουν πολιτική περιβολή."

Συμπερασματικά, το νοσηλευτικό προσωπικό έχει ευθύνη και αρμοδιότητα για την παροχή νοσηλευτικής φροντίδας στους νοσηλευόμενους ασθενείς, ανεξαρτήτως του τρόπου εισαγωγής και των συνθηκών φύλαξης, εφαρμόζοντας τους κανόνες και τα διδάγματα της νοσηλευτικής επιστήμης, ενώ το φυλακτικό προσωπικό έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη φύλαξη των κρατουμένων ασθενών για την ασφάλεια τόσο του ίδιου όσο και των υπόλοιπων ασθενών και του προσωπικού.

Το γεγονός ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν αναλαμβάνει μέχρι τώρα την υποχρέωσή του για τη διάθεση φυλακτικού προσωπικού για τους ασθενείς-κρατούμενους με το άρθρο 69 του ΠΚ και εκθέτει σε κίνδυνο τους ασθενείς και το νοσηλευτικό προσωπικό είναι απαράδεκτο. Με αφορμή αυτήν την εγκληματική αμέλεια, δηλώνουμε ότι έχει την αποκλειστική ευθύνη για τυχόν παραβατικές συμπεριφορές των συγκεκριμένων ασθενών-κρατουμένων.

Παρακαλούμε για ακόμη μία φορά την Πολιτεία για την πιστή εφαρμογή της νομοθεσίας και τη φύλαξη των συγκεκριμένων επικίνδυνων ασθενών, όπως προβλέπεται από το νόμο 2776/1999 και το ΠΔ 215/2006.

Κλείνοντας, ο ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ. - Ε.Σ.Υ. Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ τονίζει:

«Δεν είμαστε φύλακες, σωφρονιστικοί υπάλληλοι, Είμαστε Νοσηλευτές».

Η υποκρισία και η αναλγησία των συναρμοδίων υπουργείων Δικαιοσύνης και Υγείας επιτέλους θα πρέπει να λάβει τέλος. Ας αναλάβουν τα Υπουργεία Δικαιοσύνης και Υγείας μέσω των θεσμικών τους οργάνων τις ευθύνες τους.

Το σχετικό δελτίο τύπου υπογράφουν ο πρόεδρος Γεώργιος Αβραμίδης και η γραμματέας Ελένη Ντάτση.