Εντομοαπωθητικές και ακαρεοκτόνες ιδιότητες του φυτού Artemisia absinthium

Η ονομασία του προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις αρτεμισία, προς τιμήν της Θεάς Αρτέμιδος και αψίνθιον, δηλαδή αυτό που δεν πίνεται.

Όταν τοποθετηθούν στα ρούχα, τα αποξηραμένα φύλλα του φυτού απωθούν τους σκώρους και χρησιμοποιούνται στην παρασκευή εντομοαπωθητικών.

Σε περιόδους επιδημιών χολέρας και πανώλης κρέμαγαν το φυτό στις κατοικίες και κάπνιζαν τους χώρους καίγοντας βλαστούς αψιθιάς.

Ο Διοσκουρίδης έγραφε: "...όταν ανακατεύεις το μελάνι με έγχυμα αψιθιάς τα ποντίκια δεν αγγίζουν τους παπύρους...".

Είδη του γένους Artemisia παράγουν μεγάλο αριθμό τερπενοειδών, μεταξύ των οποίων και η ψυχοτρόπος νευροτοξίνης θουγιόνη.

Η θουγιόνη βρίσκεται σε πολλά φυτά, όπως στα κωνοφόρα τούγια (απ' όπου πήρε το όνομα), χαμαικυπάρισσος, γιουνίπερος, αλλά και στα: ρίγανη, μέντα, φασκόμηλο, τανατσέτο (πύρεθρο, παρθενούλι, τανατσέτο, μαργαρίτα της Δαλματίας, καρυοφίλι, ή βασκαντήρα) και κυρίως στην αψιθιά του είδους Artemisia absinthium.

Η χρήση του αιθέριου ελαίου της αψιθιάς (το ποτό Αψέντι) καταργήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ανακαλύφθηκε ότι το συστατικό θουγιόνη περιέχεται σε υπερβολικές δόσεις και προκαλεί παραισθήσεις. Η σημερινή νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1988, αναφέρει πως «το αψέντι μπορεί να πωλείται νόμιμα υπό την προϋπόθεση να μην περιέχει περισσότερο από 10mg θουγιόνης».

Η ερευνητική ομάδα της Hélène Chiasson στο European Medicines Agency (Λονδίνο), πέτυχε με διαφόρους τρόπους εκχύλιση των φυτών Artemisia absinthium και Tanacetum ή Chrysanthemum cinerariifolium (πύρεθρο, παρθενούλι, τανατσέτο, μαργαρίτα της Δαλματίας) και δοκίμασε την αποτελεσματικότητα των εκχυλισμάτων κατά του ακάρεως Tetranychus urticae (red spider mite, two-spotted spider mite).

Θα πρέπει να σημειωθεί πως το άκαρι Tetranychus urticae είναι εξαιρετικά πολυφάγο και καταστρεπτικό σε εκατοντάδες λαχανικά, καλλωπιστικά φυτά και καλλιέργειες. Απομυζά τους χυμούς του φυλλώματος των φυτών, μειώνοντας σημαντικά την φωτοσυνθετική ικανότητά τους.

Η ομάδα ανακάλυψε ότι: Η χρωματογραφική ανάλυση του περισσότερο τοξικού ελαίου (με άμεση εκχύλιση με ατμό), από όλα τα εκχυλίσματα, ήταν του Artemisia ήabsinthium, με την παρατήρηση ότι η β-θουγιόνη (C10H16O) που περιέχει ήταν αυτά που του προσδίδει την ακαρεοκτόνο τοξικότητα.

Το Tanacetum ή Chrysanthemum cinerariifolium (πύρεθρο, παρθενούλι, τανατσέτο, μαργαρίτα της Δαλματίας) είναι ένα φυσικό εντομοκτόνο και είναι γνωστό από πολύ παλιά ως πύρεθρο (πυρεθρίνες πυρεθρινοειδή) για τις ιδιότητές του, χάρη στην ουσία θουγιόνη που περιέχει. Σε συμπυκνωμένη σύνθεση, ασκεί ισχυρή δράση και καταπολεμά ιπτάμενα και έρποντα έντομα (μύγες, κουνούπια, κατσαρίδες, μυρμήγκια, ψύλλους και ακάρεα).

Τα τερπενοειδή (C15H24) βρίσκονται επίσης και στο είδος δένδρου μελιάς Azadirachta indica (neem), της Οικογένειας Meliaceae , από το οποίο εξάγεται το γνωστό εντομοκτόνο και μικροβιοκτόνο Neem oil.

Το επιστημονικό όνομα προέρχεται από την περσική λέξη "azaddhirakt" που σημαίνει "ευγενές δέντρο".

Κωνσταντίνος Θ. Μπουχέλος Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Πηγή: cleaningnews.gr