Στο «GPS του εγκεφάλου» το Νόμπελ Ιατρικής 2014

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας, οι ανακαλύψεις των τριών ερευνητών «έλυσαν ένα πρόβλημα που απασχολούσε τους φιλοσόφους και τους επιστήμονες για αιώνες: πώς δημιουργεί ο εγκέφαλος έναν χάρτη του χώρου που μας περιβάλλει και πώς βρίσκουμε το δρόμο μας σε ένα περίπλοκο περιβάλλον.

Η αρχή έγινε το 1971, όταν ο Τζον Ο΄Κιφ εντόπισε το πρώτο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού σε πειράματα με αρουραίους. Διαπίστωσε τότε ότι ο ιππόκαμπος, μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και την αντίληψη του χώρου, περιέχει εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα, τα «κύτταρα τοποθεσίας», τα οποία ενεργοποιούνται μόνο όταν το ζώο βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη θέση στο χώρο.

Περισσότερο από τρεις δεκαετίες αργότερα, το 2005, το ζεύγος Μόζερ ανακάλυψε το δεύτερο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού: πρόκειται για τα λεγόμενα «κύτταρα πλέγματος» στον ενδορινικό φλοιό του εγκεφάλου, τα οποία ενεργοποιούνται με χαρακτηριστικά μοτίβα όταν κανείς ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδρομή.

Σε συνδυασμό με άλλα κύτταρα του ενδορινικού φλοιού, τα οποία αναγνωρίζουν τα όρια ενός δωματίου και τον προσανατολισμού της κεφαλής, τα «κύτταρα τοποθεσίας» του ιπποκάμπου και τα «κύτταρα πλέγματος» του ενδορινικού φλοιού σχηματίζουν ένα νευρικό δίκτυο που λειτουργεί ως σύστημα συντεταγμένων και ως βιολογικό GPS.

Λίγα λόγια για τους νικητές

Ο Τζον Ο΄Κιφ (John O'Keefe) γεννήθηκε το 1939 στη Νέα Υόρκη και έχει αμερικανική και βρετανική υπηκοότητα. Είναι σήμερα διευθυντής του Sainsbury Wellcome Center στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου.

Η Μέι-Μπριτ Μόζερ (May-Britt Moser) γεννήθηκε το 1963 και είναι νορβηγίδα υπήκοος. Είναι σήμερα διευθύντρια του Κέντρου Νευρωνικών Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Τρόντχαϊμ στη Νορβηγία.

Ο Έντβαρντ Μόζερ (Edvard Moser) γεννήθηκε το 1962 στη Νορβηγία. Είναι σήμερα διευθυντής του Ινστιτούτου Συστημικής Νευροεπιστήμης Kavli στο Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας.