Γίνεται να χάσεις λίπος από στοχευμένα σημεία, όπως η κοιλιά;

Αυτές οι διαφημίσεις υποστηρίζουν ότι μπορείτε να κάψετε λίπος σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, συνήθως στην κοιλιά, με ειδικά σχεδιασμένες ασκήσεις ή προπονήσεις. Πρόκειται για μια έννοια που έχει επικρατήσει με την φράση “spot reduction”.

Είναι επίσης σύνηθες να βλέπουμε διαφημίσεις που προωθούν ειδικές δίαιτες, χάπια και συμπληρώματα που θα “καταστρέψουν το λίπος σε στοχευμένες περιοχές”. Αυτές οι διαφημίσεις –οι οποίες συχνά παρουσιάζουν εντυπωσιακές φωτογραφίες “πριν και μετά” από λίγες εβδομάδες– φαίνονται πιστευτές σε πολλούς.

Δυστυχώς, η στοχευμένη απώλεια λίπους είναι ένας ακόμα μύθος για την απώλεια βάρους. Είναι αδύνατον να στοχεύσετε μια συγκεκριμένη περιοχή για απώλειας λίπους. Ακολουθούν οι λόγοι που δεν μπορεί να γίνει αυτό.

Το σώμα είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να έχει πρόσβαση και να καίει όλες τις αποθήκες λίπους για ενέργεια

Για να κατανοήσετε γιατί το spot reduction είναι μύθος, είναι σημαντικό να κατανοήσετε πώς αποθηκεύεται και χρησιμοποιείται το σωματικό λίπος.

Το λίπος που αποθηκεύεται στο σώμα μας παίρνει τη μορφή τριγλυκεριδίων, τα οποία είναι ένας τύπος μορίου λιπιδίων ή λίπους που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για ενέργεια. Περίπου το 95% των διαιτητικών λιπών που καταναλώνουμε είναι τριγλυκερίδια. Όταν τρώμε, το σώμα μας μετατρέπει οποιαδήποτε αχρησιμοποίητη ενέργεια (θερμίδες) σε τριγλυκερίδια.

Τα τριγλυκερίδια αποθηκεύονται σε ειδικά κύτταρα (λιποκύτταρα) και απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος και μεταφέρονται στον λιπώδη ιστό (σωματικό λίπος). Αυτό το σωματικό λίπος βρίσκεται σε όλο το σώμα, αλλά αποθηκεύεται κυρίως ως υποδόριο λίπος κάτω από το δέρμα και ως σπλαχνικό λίπος γύρω από τα εσωτερικά όργανα.

Αυτά τα αποθέματα λίπους χρησιμεύουν ως ζωτικό ενεργειακό απόθεμα, με το σώμα μας να κινητοποιείται για να έχει πρόσβαση στα αποθηκευμένα τριγλυκερίδια για να παρέχει ενέργεια σε περιόδους παρατεταμένης ανάγκης. Επίσης, αντλούμε από αυτά τα αποθέματα όταν κάνουμε δίαιτα και νηστεύουμε.

Ωστόσο, σε αντίθεση με ό,τι πολλές διαφημίσεις στοχευμένης απώλειας λίπους υπόσχονται, οι μύες μας δεν μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση και να κάψουν συγκεκριμένες αποθήκες λίπους όταν ασκούμαστε. Αντίθετα, χρησιμοποιούν μια διαδικασία που ονομάζεται λιπόλυση για να μετατρέψουν τα τριγλυκερίδια σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και σε μια ένωση που ονομάζεται γλυκερόλη, η οποία στη συνέχεια φτάνει στους μύες μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.

Ως αποτέλεσμα, τα αποθέματα λίπους που χρησιμοποιούμε για ενέργεια όταν ασκούμαστε προέρχονται από παντού στο σώμα μας και όχι μόνο από τις περιοχές που “στοχεύουμε” για απώλεια λίπους.

Σχετικές έρευνες αναλύουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας καίει λίπος όταν ασκούμαστε, επιβεβαιώνοντας ότι η στοχευμένη μείωση λίπους είναι ένας μύθος για την απώλεια βάρους. Μία τέτοια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή δεν βρήκε μεγαλύτερη βελτίωση στην μείωση του κοιλιακού λίπους μεταξύ των ατόμων που ακολούθησαν ένα τριμηνιαίο πρόγραμμα ασκήσεων κοιλιακής αντίστασης πέραν των αλλαγών στη διατροφή σε σύγκριση με τα άτομα της ομάδας που έκαναν μόνο δίαιτα.

Επιπλέον, μια μετα-ανάλυση του 2021 επί 13 επιμέρους μελετών που περιελάμβαναν περισσότερους από 1.100 συμμετέχοντες, διαπίστωσε ότι η τοπική προπόνηση των μυών δεν είχε καμία επίδραση στις αποθέσεις τοπικού λίπους. Δηλαδή, η άσκηση ενός συγκεκριμένου σημείου του σώματος δεν μείωσε το λίπος σε εκείνο το σημείο του σώματος.

Μελέτες που ισχυρίζονται ότι δείχνουν οφέλη στοχευμένης, τοπικής μείωσης λίπους έχουν μικρό αριθμό συμμετεχόντων και αποτελέσματα που δεν είναι κλινικά σημαντικά.

Το σώμα μας αποφασίζει πού αποθηκεύουμε λίπος και από πού το χάνουμε

Παράγοντες εκτός του ελέγχου μας επηρεάζουν τις περιοχές και τη σειρά με την οποία το σώμα μας αποθηκεύει και χάνει λίπος, και συγκεκριμένα:

• τα γονίδιά μας. Ακριβώς όπως το DNA ορίζει αν είμαστε κοντοί ή ψηλοί, η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο διαχείρισης των αποθεμάτων λίπους μας. Έρευνες δείχνουν ότι τα γονίδιά μας ορίζουν περίπου το 60% του λίπους που κατανέμεται στο σώμα. Έτσι, αν η μαμά σας τείνει να αποθηκεύει και να χάνει βάρος από το πρόσωπό της πρώτα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να το κάνετε και εσείς
• το φύλο μας. Το σώμα μας, από τη φύση του, έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά αποθήκευσης λίπους που καθοδηγούνται από το φύλο μας, όπως το ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερη μάζα λίπους από τους άνδρες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι το γυναικείο σώμα είναι σχεδιασμένο να συγκρατεί αποθέματα λίπους για την υποστήριξη της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, με τις γυναίκες να τείνουν να χάνουν βάρος από το πρόσωπο, τις γάμπες και τα χέρια τους πρώτα επειδή επηρεάζουν λιγότερο την τεκνοποίηση, ενώ συγκρατούν το λίπος που είναι αποθηκευμένο γύρω από τους γοφούς, τους μηρούς και τους γλουτούς
• η ηλικία μας. Η διαδικασία γήρανσης πυροδοτεί αλλαγές στην μυϊκή μάζα, το μεταβολισμό και τα επίπεδα ορμονών, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν πού και πόσο γρήγορα χάνεται το λίπος. Οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και οι μεσήλικες άντρες τείνουν να αποθηκεύουν σπλαχνικό λίπος γύρω από την μέση, το οποίο δύσκολα μπορούν να “ρίξουν” από εκεί

Τα μη συνταγογραφούμενα χάπια και συμπληρώματα δεν μπορούν να στοχεύσουν αποτελεσματικά την απώλεια λίπους

Οι περισσότερες διαφημίσεις γι' αυτά τα χάπια και τα συμπληρώματα διατροφής (π.χ. “ο καλύτερος τρόπος για να χάσετε το λίπος στην κοιλιά” κ.α.) ισχυρίζονται ότι τα αποτελέσματα του προϊόντος τους υποστηρίζονται από “κλινικές δοκιμές” και “επιστημονικά στοιχεία”.

Αλλά η πραγματικότητα είναι μια σειρά από ανεξάρτητες μελέτες που δεν υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς.

Αυτό περιλαμβάνει δύο πρόσφατες μελέτες από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ που εξέτασαν δεδομένα από περισσότερες από 120 ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο δοκιμές φυτικών και διαιτητικών συμπληρωμάτων. Κανένα από τα συμπληρώματα που εξετάστηκαν δεν παρείχε κλινικά σημαντική μείωση του σωματικού βάρους μεταξύ υπέρβαρων ή παχύσαρκων ατόμων.

Συμπερασματικά

Η στοχευμένη απώλεια λίπους είναι ένας μύθος: δεν μπορούμε να ελέγξουμε από πού χάνει το σώμα μας λίπος. Μπορούμε όμως να επιτύχουμε τα αποτελέσματα που επιδιώκουμε σε συγκεκριμένους τομείς στοχεύοντας τη συνολική απώλεια λίπους.

Αν και μπορεί να μην χάνετε βάρος σε ένα συγκεκριμένο σημείο κατά την άσκηση, η συνολική σωματική δραστηριότητα βοηθά στην καύση του σωματικού λίπους και στη διατήρηση της μυϊκής μάζας. Αυτό θα οδηγήσει σε αλλαγή στο σχήμα του σώματός σας με την πάροδο του χρόνου και θα σας βοηθήσει επίσης στην μακροπρόθεσμη διαχείριση βάρους.

Αυτό συμβαίνει επειδή ο μεταβολικός σας ρυθμός (το πόση ενέργεια καίτε σε φάση ηρεμίας) καθορίζεται από το πόσους μυς και πόσο λίπος έχετε. Καθώς οι μύες είναι μεταβολικά πιο ενεργοί από το λίπος (καίνε περισσότερη ενέργεια από το λίπος), ένα άτομο με υψηλότερη μυϊκή μάζα θα έχει ταχύτερο μεταβολικό ρυθμό από κάποιο με το ίδιο σωματικό βάρος αλλά υψηλότερη λιπώδη μάζα.

Η επιτυχής απώλεια λίπους μακροπρόθεσμα καταλήγει στην απώλεια βάρους σε μικρά, διαχειρίσιμα κομμάτια που μπορείτε να διατηρήσετε: περιόδους απώλειας βάρους, ακολουθούμενες από περιόδους διατήρησης βάρους και ούτω καθεξής, μέχρι να φτάσετε στο επιθυμητό σας βάρος.

Απαιτούνται επίσης σταδιακές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας (διατροφή, άσκηση και ύπνος) για να διασφαλιστεί ότι θα διαμορφώσετε μακροπρόθεσμες συνήθειες.