Ραγκούσης στο onMed: Ανάγκη να αυξηθεί η φαρμακευτική δαπάνη - Στηρίζουμε τα ελληνικά εργοστάσια

Της Νατάσσας Ν. Σπαγαδώρου

Και αυτό, την ώρα που τα επόμενα χρόνια θα υπάρχουν πολύ περισσότερες επιλογές για τους ασθενείς σε θεραπευτικό και διαγνωστικό επίπεδο αλλά κυρίως σε επίπεδο πρόληψης, ενώ στο μέλλον είναι βέβαιο ότι θα απολαμβάνουμε περισσότερα χρόνια με υγεία από ότι σήμερα. Επιπλέον δε, εάν υπάρξει συνεργασία κρατικού τομέα, επιχειρήσεων και ασθενών σε θέματα πρόληψης και εκπαίδευσης, σίγουρα τα επόμενα χρόνια θα είναι καλύτερα και για τους Έλληνες ασθενείς.

Τα παραπάνω επισημαίνει μεταξύ άλλων ο πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Pfizer Hellas κ. Ζαχαρίας Ραγκούσης σε μία εφ' όλης της ύλης συνέντευξη που παραχωρεί στο onMed. Στην συνέντευξη που ακολουθεί, ο συνομιλητής μας στηλιτεύει τις πολιτικές των Μνημονίων, οι οποίες στόχευσαν μόνο σε θέματα κόστους και όχι ανάπτυξης, μιλάει για τα διδάγματα των Μνημονίων, αναφέρεται στην ανάγκη της προσβασιμότητας των ασθενών και δη των χρονίως πασχόντων, οι ανάγκες των οποίων δεν πρέπει να καλύπτονται από ένα μόνο υπουργείο, στο δύσκολο επιχειρηματικό και εργασιακό περιβάλλον, με αποτέλεσμα να πλήττεται όχι μόνο η υγιής επιχειρηματικότητα αλλά και η καινοτομία και οι επενδύσεις, για την οριακή δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, για τις συμμαχίες στον κλάδο, για τον σεβασμό του και την στήριξή του στα ελληνικά εργοστάσια (είναι χαρακτηριστικό, ότι το 2017, περισσότερα από 4 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων της Pfizer παρήχθησαν στη χώρα μας από ελληνικά εργοστάσια) για το πώς οραματίζεται τα επόμενα χρόνια της φαρμακοβιομηχανίας, αλλά και για την ευθύνη που συνεπάγεται η θέση την οποία κλήθηκε να υπηρετήσει.

Έλληνας CEO στην Pfizer μετά από 7 χρόνια

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

1.- κύριε Ραγκούση, βρίσκεστε στο τιμόνι της Pfizer από την 1η Ιουνίου 2017 και είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά μετά από 7 χρόνια, βρίσκεται Έλληνας επικεφαλής στην εν λόγω φαρμακοβιομηχανία. Τι σημαίνει αυτό για εσάς, τι ευθύνες, τι δυσκολίες αλλά ικανοποίηση ενδεχομένως, συνεπάγεται η νέα σας θέση;

- Η Pfizer είναι η μεγαλύτερη φαρμακευτική εταιρία στον κόσμο, με μακρά και συνεχή παρουσία στην Ελλάδα από το 1960. Η ανάληψη της ηγεσίας της Pfizer Ελλάδος επομένως αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για εμένα. Είναι όμως και σημαντική η ευθύνη, να συνεχίσει η εταιρία να αναπτύσσεται, να καινοτομεί, να επηρεάζει θετικά το εργασιακό και επιχειρηματικό περιβάλλον, να συνεισφέρει στην ελληνική οικονομία, και κυρίως να συμβάλλει στην βελτίωση της υγείας στην Ελλάδα (που είναι και ο βασικός σκοπός ύπαρξής της). Η ελληνική ταυτότητα διευκολύνει σημαντικά την επικοινωνία και την κατανόηση συμπεριφορών και νοοτροπίας, αλλά είναι και πρόκληση ανταπόκρισης σε προσδοκίες και ελπίδες που αναπόφευκτα δημιουργούνται. Αυτές οι προσδοκίες και ελπίδες είναι και ο σημαντικότερος υποκινητικός παράγοντας για όποιον ηγείται μιας εταιρίας τέτοιου μεγέθους και ιστορίας.

Στο μέλλον θα έχουμε καλύτερη υγεία

2.- Υπηρετείτε το χώρο της υγείας και του φαρμάκου για περισσότερο από 25 χρόνια. Θα ήθελα επομένως να σας ρωτήσω, ποια η άποψή σας για την περίοδο που διανύουμε (ύστερα από μία παρατεταμένη ύφεση σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο) και πως βλέπετε την φαρμακευτική αγορά τα επόμενα 5 με 10 χρόνια;

- Η παρατεταμένη περίοδος ύφεσης έχει προκαλέσει κόπωση, και ίσως περιορισμό των φιλοδοξιών και των οραμάτων, όχι μόνο σε ανθρώπους αλλά και σε κοινωνικούς και οικονομικούς οργανισμούς και θεσμούς. Αυτό ως ένα βαθμό είναι κατανοητό, κυρίως επειδή δεν είναι ορατή σε όλους η διέξοδος, ή ίσως δεν έχει αποκτήσει ακόμα συγκεκριμένη μορφή. Στον χώρο όμως του φαρμάκου, αυτό δεν θα έπρεπε να ισχύει. Οι πόροι που κατευθύνονται στην έρευνα και ανάπτυξη παγκοσμίως για το φάρμακο είναι τεράστιοι, και αυτό έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς. Τα επόμενα χρόνια θα υπάρχουν πολύ περισσότερες επιλογές για τους ασθενείς σε θεραπευτικό και διαγνωστικό επίπεδο αλλά κυρίως σε επίπεδο πρόληψης. Η αποκρυπτογράφηση του γονιδιώματος ανοίγει νέες προοπτικές για εξατομίκευση των θεραπειών και στο μέλλον είναι βέβαιο ότι θα απολαμβάνουμε περισσότερα χρόνια με υγεία από ότι σήμερα. Εάν υπάρξει συνεργασία κρατικού τομέα, επιχειρήσεων και ασθενών, αν δώσουμε βαρύτητα στην πρόληψη και στην εκπαίδευση όλων των συμμετεχόντων, σίγουρα τα επόμενα χρόνια θα είναι καλύτερα και για τους Έλληνες ασθενείς.

Τα διδάγματα του Μνημονίου...

3.- Τι μας δίδαξε το Μνημόνιο και οι σκληρές του πολιτικές για την υγεία, την κοινωνία και το φάρμακο.

- Η υγεία έρχεται πάντα στο προσκήνιο σε περιόδους κρίσης σαν υπέρτατο αγαθό που πρέπει να προστατεύεται, κυρίως όταν τα υλικά αγαθά δεν είναι εύκολα προσιτά. Από την πλευρά του μνημονίου όμως, αναδείχτηκε όχι η αξία της υγείας, και κατ’ επέκταση η αξία της πρόληψης και της θεραπείας, αλλά μόνο η πλευρά του κόστους και η ανάγκη περιορισμού των δαπανών για την υγεία. Αυτή η αντιμετώπιση μετά από 7 χρόνια συνεχών μειώσεων τιμών και περιορισμών έχει δημιουργήσει ένα δύσκολο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Τα πραγματικά διδάγματα θα έπρεπε να είναι η βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών στις απαραίτητες θεραπείες, η οργανωμένη πρόληψη, η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας και η ορθολογική αξιολόγηση και αποζημίωση των φαρμάκων. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, πρέπει εσωτερικά να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να συνεργαστούμε πραγματικά όλοι οι εταίροι στο χώρο της υγείας: πολιτεία, εταιρίες, ασθενείς, επαγγελματίες υγείας κλπ. Άλλωστε πιστεύω ότι πλέον, δεν υπάρχει κανείς που να μην αντιλαμβάνεται ότι το βασικό ζητούμενο είναι ένα βιώσιμο σύστημα υγείας στη χώρα μας. Όσο κάτι τέτοιο δεν γίνεται, θα φτάνουμε συνεχώς σε αδιέξοδα, η φαρμακευτική καινοτομία θα αντιμετωπίζεται ως απειλή και όχι ως ευκαιρία και θα συνεχίζονται τα οριζόντια μέτρα, όπως τα εξωτερικά κριτήρια για την αποζημίωση των νέων φαρμάκων και τα αυξημένα rebate σε αυτά.
Είναι πάντως ενθαρρυντικό το γεγονός, ότι τουλάχιστον η Πολιτεία αναγνωρίζει ότι πλέον έχουμε φτάσει σε ένα οριακό σημείο όπου η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη δεν επαρκεί για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών και απαιτούνται αυξημένοι πόροι.

Το δίκιο των ασθενών

4.- Πώς βλέπετε σήμερα το καθεστώς των ασθενών και ιδιαίτερα των χρονίως πασχόντων, μετά από τόσες περικοπές που έχουν σημειωθεί στο πεδίο της υγείας και των φαρμάκων;

- Οι χρόνιοι ασθενείς είναι αυτοί που θίγονται περισσότερο από μέτρα περιορισμών. Οι ασθενείς αυτοί σήμερα είναι περισσότερο ενημερωμένοι, περισσότερο ενεργοί, διεκδικούν συμμετοχή στις αποφάσεις και βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Με άλλα λόγια αυτό που οι ασθενείς επιζητούν - και δικαίως -είναι τα μέσα για να συμβιώνουν όσο πιο αρμονικά γίνεται με τη νόσο τους, παραμένοντας έτσι ενεργοί και παραγωγικοί πολίτες. Η έντονη ανησυχία των Ελλήνων πολιτών μετά τις συνεχείς περικοπές στην υγεία και τα φάρμακα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη έρευνα της ALCO, όπου: 6 στους 10 πολίτες θεωρούν ότι υποχωρεί η ποιότητα της παρεχόμενης περίθαλψης, ενώ 8 στους 10 υποστηρίζουν ότι δε χρηματοδοτούνται επαρκώς από την πολιτεία οι ανάγκες για φάρμακα και θεωρούν ότι η αύξηση πόρων στο χώρο της υγείας πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα για το κράτος. Στην ίδια έρευνα, πάνω από το 60% των πολιτών δήλωσαν ότι μειωμένη πρόσβαση σε νέα καινοτόμα φάρμακα σημαίνει κίνδυνο για την υγεία τους και υποβαθμίζει τους Έλληνες σε πολίτες Β’ κατηγορίας.

Οι χρονίως πάσχοντες χρειάζονται κάλυψη από πολλά υπουργεία

Είναι πολύ δύσκολο γι αυτούς να είναι Ευρωπαίοι πολίτες, να παρατηρούν και να συγκρίνουν τι γίνεται σε άλλες χώρες, αλλά να ζουν στη χώρα τους μια πραγματικότητα διαφορετική. Μπορεί αυτό να σχετίζεται με την πρόσβαση σε κάποια φαρμακευτική θεραπεία, την υποστήριξη που πολλές φορές απαιτείται να έχουν, τις μετακινήσεις τους όταν είναι ηλικιωμένοι, και την αντιμετώπιση τους αν το νόσημα τους έχει και κοινωνικές προεκτάσεις. Οι χρόνιοι ασθενείς αποτελούν ένα ευρύτερο κοινωνικό ζήτημα, και η αντιμετώπιση των αναγκών τους από ένα υπουργείο μεμονωμένα, δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται κοινός σχεδιασμός και συνδυασμένη δράση και ανάληψη μέρους του κόστους και από άλλους κρατικούς φορείς.

Εμείς ως κλάδος αυτό που κάνουμε για τους ασθενείς, είναι πρωτίστως να συνεχίζουμε να επενδύουμε στην έρευνα για να καλύπτουμε ανεκπλήρωτες ανάγκες τους, μέσα από καινοτόμες θεραπείες. Επίσης όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, ανεχόμαστε ως εταιρίες άδικα και παράλογα μέτρα, ακριβώς για να μην στερηθούν οι ασθενείς και ειδικά οι χρονίως πάσχοντες απαραίτητες για την υγεία τους θεραπείες. Σήμερα, σχεδόν 1 στα 3 φάρμακα ουσιαστικά παρέχεται δωρεάν από τις φαρμακευτικές εταιρίες (μέσω των αυτόματων επιστροφών), για να μην λείψει από κάποιον ασθενή που το έχει ανάγκη.

H Pfizer στηρίζει τα ελληνικά εργοστάσια

5.- Εκτιμάτε ότι το προσεχές διάστημα, το στοίχημα και το οχυρό για τον κλάδο, θα είναι οι συνέργειες και οι συμμαχίες μεταξύ ελληνικών και ξένων επιχειρήσεων;

- Η Pfizer δραστηριοποιείται στην Ελλάδα επί 57 χρόνια και σε όλη αυτή την μακρά περίοδο συνεργάζεται με ελληνικές εταιρίες. Ένα μέρος της παραγωγής και συσκευασίας των προϊόντων μας γίνεται σε ελληνικά εργοστάσια και η διανομή των προϊόντων επίσης.

Ενδεικτικά την περασμένη χρονιά περισσότερα από 4 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων της Pfizer παρήχθησαν στη χώρα μας από ελληνικά εργοστάσια. Επίσης, διατηρούμε συνεργασίες σε προώθηση προϊόντων, και φυσικά έχουμε ένα μεγάλο αριθμό προμηθευτών και συνεργατών με αποτέλεσμα η συνολική συνεισφορά της Pfizer Hellas στην ελληνική οικονομία να ανέρχεται στο ύψος των 120 εκατομμυρίων ετησίως. Τα μέτρα που έχουν παρθεί τα τελευταία χρόνια, και ειδικά τα μέτρα που επηρεάζουν αρνητικά τα νέα καινοτόμα προϊόντα, περιορίζουν σημαντικά τα περιθώρια συνεργασιών. Παρόλα αυτά εμείς πάντοτε θα αναζητούμε ευκαιρίες για συνεργασίες, που να είναι αμοιβαία επωφελείς και να επηρεάζουν θετικά το επιχειρηματικό περιβάλλον.

Έχουμε 30 φορές λιγότερες επενδύσεις από το Βέλγιο

6.- Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) έχει μιλήσει για την ανάγκη ενός επενδυτικού σοκ και την δημιουργία μιας Ιατρικής Τεχνόπολης. Ποια η άποψή σας επ’ αυτού;

- Αναμφισβήτητα οι φαρμακευτικές εταιρίες έρευνας μπορούν να αποτελέσουν ένα πυλώνα ανάπτυξης για την Ελλάδα, καθώς υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων ιδιαίτερα στον τομέα των κλινικών μελετών αλλά και της παραγωγής / συσκευασίας φαρμάκων στη χώρα μας.

Στην Ευρώπη το συνολικό ύψος των επενδύσεων σε κλινικές μελέτες ανέρχεται σε 31 δισεκατομμύρια ευρώ. Από την πίτα αυτή, η Ελλάδα καταφέρνει να προσελκύει περίπου €90 εκατ. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα συγκεντρώνει 30 φορές λιγότερες επενδύσεις από το Βέλγιο, μια χώρα παρόμοιου μεγέθους, αλλά και λιγότερο από την Κύπρο, ο πληθυσμός της οποίας είναι μόλις το ένα δέκατο τρίτο του ελληνικού πληθυσμού. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθός της, η Ελλάδα θα έπρεπε να προσελκύσει το 1,5% των συνολικών επενδύσεων στην Ευρώπη για κλινικές μελέτες, δηλαδή περίπου €400 εκατ. περισσότερα από τα σημερινά δεδομένα. Σημειώστε ότι σύμφωνα με εκτίμηση του ΙΟΒΕ, μια αύξηση της τάξης των €100 εκατ., θα απέφερε στο ΑΕΠ της χώρας 220 εκατομμύρια ευρώ και περισσότερες από 4,000 νέες θέσεις εργασίας, επαγγελματιών υψηλής εξειδίκευσης.

7.- Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η φαρμακοβιομηχανία τα τελευταία χρόνια έχει γονατίσει από μία σειρά αδικαιολόγητων μέτρων όπως clawback, rebate κλπ. Τα χαράτσια αυτά, αποδυναμώνουν την αναπτυξιακή πολιτική της φαρμακοβιομηχανίας και δημιουργούν τάσεις αποεπένδυσης του κλάδου. Πρόσφατα επιβλήθηκε αναδρομικό τέλος 25% στα καινοτόμα φάρμακα ενώ το clawback επίσης «βαπτίστηκε» σε rebate, αντί να γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Πως αντιδράτε σε όλες αυτές τις πολιτικές και πως βλέπετε την επόμενη ημέρα στον κλάδο;

- Τα μέτρα των Rebate και Clawback εφαρμόστηκαν πάνω σε τιμές που ήδη βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα σε όλη την Ευρώπη άρα περιορίζουν δραστικά τα λειτουργικά περιθώρια των εταιριών του κλάδου. Αρχικά όμως αυτά τα οριζόντια μέτρα θεωρήθηκαν ως έκτακτα και προσωρινά, ενώ σήμερα φαίνεται να αποκτούν μονιμότητα και μάλιστα διαρκώς να διογκώνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2012, χρονιά που θεσμοθετήθηκε το clawback, οι εταιρίες σήμερα πληρώνουν σχεδόν πενταπλάσια ποσά ως επιστροφές που πλέον έχουν ξεπεράσει το €1 δις , δημιουργώντας μια κατάσταση μοναδική στην Ευρώπη. Επιπλέον, ως επιχειρήσεις δεν μπορούμε να κάνουμε κανένα προγραμματισμό, καθώς δεν μπορούμε να ελέγξουμε ή να προβλέψουμε το ύψος αυτών των επιστροφών, ενώ πολλές αλλαγές εφαρμόζονται και αναδρομικά.

Η εντεινόμενη αβεβαιότητα, η απουσία επαρκούς προϋπολογισμού και η λογιστική αντιμετώπιση δημιουργούν δύσκολο επιχειρηματικό περιβάλλον. Αυτό γίνεται ακόμα χειρότερο με την εφαρμογή μέτρων που δυσχεραίνουν την έγκριση και αποζημίωση νέων καινοτόμων θεραπειών. Τα νέα φάρμακα όμως δεν είναι το πρόβλημα, αντίθετα προσφέρουν θεραπευτικές λύσεις σε ασθενείς που τις έχουν ανάγκη. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι ο προϋπολογισμός πρέπει να αυξηθεί αλλά δεν παίρνει κανείς την απόφαση να το κάνει.

Πρέπει να επιταχύνουμε την εφαρμογή θεσμικών μέτρων, την δημιουργία και λειτουργία του Οργανισμού Αξιολόγησης Καινοτομίας και να επενδύσουμε περισσότερο στην πρόληψη με συγκεκριμένους στόχους και βήματα.