Εξελίξεις στην εφαρμογή του εμβολιασμού έναντι του Καρκίνου τραχήλου μήτρας
Πέρασαν 9 ολόκληρα χρόνια από την ημέρα που ξεκίνησε στην Αμερική ο εμβολιασμός έναντι του καρκίνου τραχήλου μήτρας με ένα εμβόλιο πολλά υποσχόμενο, το οποίο στηριζόταν στην παραγωγή ανοσίας έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που αποτελεί την αιτία αυτής της μορφής καρκίνου.
Στη χώρα μας, ακολουθώντας τις Ευρωπαϊκές Εγκριτικές διαδικασίες, κυκλοφόρησε ένα χρόνο μετά, δίνοντας τη δυνατότητα στις νεαρές Ελληνίδες και τα μικρότερα κορίτσια να προφυλαχθούν από τον ιό που προκαλεί καρκίνο και άλλα σοβαρά νοσήματα.
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων θεωρείται σήμερα από όλους τους επίσημους επιστημονικούς φορείς (WHO, IARC, FDA) ότι αποτελεί καρκινικό παράγοντα, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλών μορφών καρκίνου που σχετίζονται κυρίαρχα με το γεννητικό σύστημα τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καρκίνο του αιδοίου και του κόλπου στις γυναίκες, καρκίνο του πρωκτού σε γυναίκες και άνδρες και καλοήθη νοσήματα του γεννητικού συστήματος που είναι τα γεννητικά κονδυλώματα και στα δύο φύλα. Επίσης, εμπλέκεται και στην ανάπτυξη καρκίνου στο στοματοφάρυγγα και τη στοματική κοιλότητα και στα δύο φύλα, με συνεχώς αυξανόμενες τάσεις.
Εξαιτίας της σημαντικότητας του εμβολιασμού έναντι όλων αυτών των νοσημάτων, το εμβόλιο έχει εγκριθεί και κυκλοφορεί στις περισσότερες χώρες του κόσμου, με σκοπό να προληφθεί η ανάπτυξη όλων των παραπάνω μορφών καρκίνου στις νέες γενιές γυναικών. Ο τελικός στόχος είναι η εξάλειψη καρκίνων που επηρεάζουν καθοριστικά τη γυναικεία υγεία και τη γονιμότητα.
Ο στόχος αυτός φαντάζει μεγαλεπήβολος, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο μακρινός. Τα στοιχεία που έρχονται από χώρες που ο εμβολιασμός γίνεται συστηματικά και πιο οργανωμένα, αναδεικνύουν πολύ μεγάλη πτώση της συχνότητας των σχετικών νοσημάτων. Στην Αυστραλία ήδη καταγράφεται μία τεράστια αλλαγή στην εμφάνιση γεννητικών κονδυλωμάτων που τείνουν να εξαφανισθούν και από τα δύο φύλα.
Ανάλογα επιδημιολογικά μηνύματα έρχονται και από άλλες χώρες της Ευρώπης, οι οποίες μέσα από τη συστηματική εφαρμογή των Εθνικών τους προγραμμάτων έχουν πετύχει σημαντικές μειώσεις στα γεννητικά κονδυλώματα, στις προκαρκινικές βλάβες του τραχήλου και στις παρεμβατικές χειρουργικές επεμβάσεις στον τράχηλο της μήτρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αυστραλία που αποτελεί παράδειγμα εφαρμογής εμβολιασμού, αλλά και σε κάποιες άλλες χώρες, έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα εμβολιασμού έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων και τα αγόρια.
Φαίνεται, λοιπόν, ξεκάθαρα ότι το στοίχημα σήμερα για την κάθε χώρα είναι να αποφασίσει το σωστό εμβολιαστικό πρόγραμμα, να επιλέξει τις κατάλληλες ηλικίες εμβολιασμού και να χρηματοδοτήσει τον δωρεάν εμβολιασμό σε εκείνες τις ηλικίες που το έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Το κυριότερο είναι να βρει τρόπο και εργαλεία με τα οποία θα μπορεί να παρακολουθεί την ορθή εφαρμογή του εμβολιασμού έτσι ώστε να αξιοποιεί τις δυνατότητες που της δίνει η επιστήμη.
Στην Ελλάδα έχουμε σε εφαρμογή ένα νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ), με ημερομηνία 22-1-2015, που επαληθεύει την αναγκαιότητα της αύξησης της εμβολιαστικής κάλυψης του ελληνικού πληθυσμού έναντι του ιού HPV. Ο εμβολιασμός συστήνεται σε ακόμα μικρότερη ηλικία στους έφηβους, από τα 11 έτη. Η ηλικία αυτή (11-12 ετών), είναι η περίοδος όπου ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών, καθώς η ανταπόκριση του οργανισμού στους εμβολιασμούς είναι υψηλή και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές οδηγίες υψηλή. Τα εμβόλια έναντι του HPV χορηγούνται σε 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών (σχήμα 0, 6) σε κορίτσια ηλικίας 11 έως 15 ετών.
Σε περίπτωση που χαθεί η ευκαιρία να γίνει το εμβόλιο στην πρώιμη εφηβική ηλικία, τότε ο εμβολιασμός γίνεται σε μεγαλύτερη ηλικία. Στις μεγαλύτερες εφήβους (15-18 ετών) και νεαρές γυναίκες (18-26 ετών), ανεξάρτητα από το αν έχουν εκτεθεί στον ιό ή όχι, ο εμβολιασμός θα τις προστατεύσει από μελλοντικές λοιμώξεις. Στις μεγαλύτερες ηλικίες (15-26ετών) χορηγούνται 3 δόσεις εμβολίου (σχήμα 0, 1-2, 6 μήνες).
Σύμφωνα με το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, το εμβόλιο έναντι του HPV συνιστάται και στις γυναίκες 18-26 ετών (τρεις δόσεις) και θα χορηγείται δωρεάν μέχρι τα τέλη του 2016, ενώ ακολούθως (από το 2017) θα πρέπει να πληρώνεται εξ' ολοκλήρου από την ασφαλιζόμενη. Συνεπώς οι γυναίκες 18-26 ετών, προκειμένου να επωφεληθούν από το προνόμιο της δωρεάν χορήγησης του εμβολίου, θα πρέπει να εμβολιαστούν άμεσα.
Ιωάννα Τσιαούση
MD Γυναικολόγος –Μαιευτήρας
ΜSc MBA E&B UniversityofAthens
Medical Affairs Manager,
ΤμήμαΕμβολίωνΒΙΑΝΕΞΑΕ/Sanofi Pasteur MSD