Κουκιά: Ποιοι πρέπει να τα αποφεύγουν και γιατί
Τα όσπρια αποτελούν σημαντική πηγή πρωτεϊνών και φυτικών ινών στη διατροφή μας και παράλληλα είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες. Από όλα τα όσπρια, τα κουκιά παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα ως προς τη σύστασή τους, γι’ αυτό και δεν είναι κατάλληλα προς κατανάλωση από μια συγκεκριμένη ομάδα του πληθυσμού.
Συγκεκριμένα, τα κουκιά πρέπει να αποφεύγουν όσοι έχουν διαπιστωμένη ανεπάρκεια ενζύμου G6PD.
Η συνηθέστερη επιπλοκή που συνδέεται με τη συγκεκριμένη ανεπάρκεια είναι η αιμολυτική αναιμία, κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την ταχύτατη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος. Όταν η διαθεσιμότητα ερυθρών αιμοσφαιρίων μειώνεται λόγω της αιμολυτικής αναιμίας, φτάνει στα διάφορα όργανα του σώματος λιγότερο οξυγόνο και επομένως εκδηλώνονται συμπτώματα όπως κόπωση, δύσπνοια και ίκτερος, ενώ επίσης αυξάνεται ο κίνδυνος σχηματισμού λίθων στη χολή (χολολιθίαση). Σε σοβαρές περιπτώσεις, η αιμολυτική αναιμία μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.
Ορισμένοι άνθρωποι με ανεπάρκεια ενζύμου G6PD δεν χρειάζεται καν να καταναλώσουν τα κουκιά για να εκδηλώσουν αρνητικές αντιδράσεις, αφού ακόμη και η εισπνοή γύρης από το φυτό αρκεί για να πυροδοτήσει τα συμπτώματα. Αυτή η ακραία αντίδραση ονομάζεται κυαμισμός.
Η σοβαρότητα της αντίδρασης ανά άτομο εξαρτάται από πολυάριθμους παράγοντες, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι ο βαθμός έκθεσης στο όσπριο, η σοβαρότητα της ανεπάρκειας G6PD και η γενικότερη κατάσταση της υγείας.
Ο λόγος που τα κουκιά δεν ενδείκνυνται προς κατανάλωση στα άτομα με ανεπάρκεια G6PD είναι ότι περιέχουν ουσίες που, όταν διασπώνται κατά τη διάρκεια της πέψης, παράγουν τις λεγόμενες δραστικές μορφές οξυγόνου (ROS). Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το ένζυμο G6PD προστατεύει τα ερυθρά αιμοσφαίρια από τις δραστικές μορφές οξυγόνου, οπότε η έλλειψη ή ανεπάρκειά του συνεπάγεται ότι παραμένουν εκτεθειμένα στη φθορά.
Εκτιμάται ότι περίπου 400 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο παρουσιάζουν χαμηλότερα από το φυσιολογικό επίπεδα του ενζύμου G6PD. Η ανεπάρκεια είναι συνηθέστερη στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες λόγω γενετικών παραγόντων που σχετίζονται με τα χρωμοσώματα.