Μπότοξ: Οι κοσμητικές και ιατρικές χρήσεις του
Οι ενέσεις μπότοξ είναι η πιο γνωστή από τις κατηγορίες φαρμακευτικών σκευασμάτων που χρησιμοποιούν διάφορες μορφές της βοτουλινικής τοξίνης με στόχο την προσωρινή αναστολή της μυϊκής δραστηριότητας.
Η βοτουλινική τοξίνη, γνωστή και ως τοξίνη αλλαντίασης, παράγεται από το μικρόβιο που ονομάζεται κλωστηρίδιο και το οποίο προκαλεί την αλλαντίαση, ένα είδος τροφικής δηλητηρίασης.
Το μπότοξ έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλές τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της δράσης του ενάντια στις ρυτίδες. Η ενέσιμη μορφή της βοτουλινικής τοξίνης μπλοκάρει συγκεκριμένα χημικά σήματα που αποστέλλουν τα νεύρα, κυρίως σήματα που κάνουν τους μύες να συστέλλονται. Έτσι, χαλαρώνει προσωρινά τους υποκείμενους μύες ανάμεσα στα φρύδια, γύρω από τα μάτια κ.λπ. ώστε να γίνουν λιγότερο εμφανείς οι ρυτίδες που βρίσκονται επιφανειακά στο δέρμα.
Σχετικά πρόσφατα αναδείχθηκε ο ρόλος του μπότοξ και για τη βελτίωση της όψης του στήθους, ως εναλλακτική σε επίπονες χειρουργικές επεμβάσεις που αφήνουν ουλές στο δέρμα. Στην περίπτωση αυτή, το μπότοξ χορηγείται με ένεση στους θωρακικούς μύες και τους χαλαρώνει. Αποτέλεσμα είναι να επιφορτίζονται περισσότερο οι ώμοι και οι γύρω μύες του στέρνου και το στήθος να μοιάζει πιο στητό και σφριγηλό.
Εκτός από το χώρο της ομορφιάς, οι ενέσεις μπότοξ βρίσκουν πολυάριθμες ακόμη χρήσεις στην Ιατρική.
Χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της αυχαινικής δυστονίας (ραιβόκρανο), μια επίπονη πάθηση στην οποία οι μύες του αυχένα συσπώνται ακούσια, με αποτέλεσμα τη στρέβλωση της θέσης του κεφαλιού.
Η αμβλυωπία, οφθαλμολογική πάθηση γνωστή και ως «τεμπέλικο μάτι», επίσης μπορεί να αντιμετωπιστεί με το μπότοξ, καθώς συχνά είναι αποτέλεσμα δυσλειτουργίας στους μύες που ελέγχουν τη θέση του ματιού.
Χρήσιμο μπορεί να φανεί το μπότοξ και στην αντιμετώπιση σοβαρών νευρολογικών παθήσεων, όπως η εγκεφαλική παράλυση, όπου τα άκρα διατηρούνται κοντά στον κορμό λόγω συστολής των μυών. Στην περίπτωση αυτή, το μπότοξ μπορεί να επιφέρει χαλάρωση των μυών και επακόλουθη απελευθέρωση των άκρων.
Και η υπερβολική εφίδρωση, η οποία ονομάζεται επισήμως υπεριδρωσία, είναι δυνατό να υποχωρήσει χάρη στο μπότοξ. Η υπεριδρωσία δεν οφείλεται στην έντονη γυμναστική ή τις υψηλές θερμοκρασίες, αλλά σε διαταραχή της λειτουργίας των ιδρωτοποιών αδένων.
Οι χρόνιες ημικρανίες, οι διαταραχές στη λειτουργία της ουροδόχου κύστης, η επικονδυλίτιδα του αγκώνα και η παράλυση του προσωπικού νεύρου (παράλυση Bell) είναι μερικές ακόμη από τις παθήσεις που αντιμετωπίζονται με τη χρήση του μπότοξ.
Επιστημονικές μελέτες για τις χρήσεις του μπότοξ
Δεκάδες επιστημονικές μελέτες έχουν εστιάσει στην επίδραση του μπότοξ ή έχουν εξετάσει τα πιθανά οφέλη από τη χρήση του συμπληρωματικά με άλλες, πρότυπες θεραπείες.
Μπότοξ & ακράτεια
Δύο μελέτες που παρουσιάστηκαν πριν από μερικούς μήνες στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ουρολογικής Εταιρείας υπέδειξαν ότι ότι οι ενέσεις μπότοξ απευθείας στο μυ της ουροδόχου κύστης μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός και ασφαλής τρόπος θεραπείας της ακράτειας.
Στην πρώτη μελέτη, ερευνητική ομάδα του Τμήματος Ουρολογίας του Ιατρικού Κέντρου NYU Langone της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής τον Δρ Βίκτορ Νίττι, ανέλυσαν στοιχεία που αφορούσαν 227 ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε θεραπεία με ενέσεις μπότοξ (κατά μέσο όρο λιγότερες από δύο ετησίως) για τέσσερα χρόνια.
Σχεδόν εννέα στους δέκα ασθενείς εμφάνισαν 50% ή και μεγαλύτερη μείωση στα καθημερινά επεισόδια ακράτειας ούρων. Το 44%-52% των ασθενών ανέφεραν απουσία επεισοδίων. Επίσης, διπλασιάστηκε το σκορ της ποιότητας ζωής και τριπλασιάστηκε μέχρι την ολοκλήρωση της μελέτης.
Οι συχνότερες παρενέργειες που αναφέρθηκαν ήταν λοιμώξεις του ουροποιητικού, κάτι που όμως δεν επιδεινώθηκε με τη συνέχιση της θεραπείας.
Στη δεύτερη μελέτη, η οποία έγινε πάλι από την ομάδα του Δρ Νίττι, με τη συμμετοχή 250 ασθενών, εξετάστηκε η επίδραση της θεραπείας με μία έως έξι ενέσεις μπότοξ σε διάστημα τριών ετών.
Και πάλι απεδείχθη ότι η μακροχρόνια θεραπεία με τις ενέσεις συνετέλεσε σε διαρκή πτώση των επεισοδίων ακράτειας, με τη μία ένεση να παράγει σταθερά αποτελέσματα για περίοδο ενός έτους στο ένα τρίτο των ασθενών.
Μπότοξ & άσθμα
Μελέτη που είχε δημοσιευθεί στην επιθεώρηση Respirology έδειξε επίσης ότι το μπότοξ μπορεί να βοηθήσει τους πάσχοντες από σοβαρό, ανθεκτικό άσθμα.
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Monash, με επικεφαλής τον δρα Φίλιπ Μπάρντιν, καθηγητή Αναπνευστικής Ιατρικής και διευθυντή του Τμήματος Αναπνευστικής Ιατρικής & Ιατρικής Ύπνου στο Ιατρικό Κέντρο του πανεπιστημίου, δοκίμασαν εγχύσεις μπότοξ απευθείας στις φωνητικές χορδές πασχόντων από άσθμα, διαπιστώνοντας ότι τους βοήθησαν να αναπνεύσουν καλύτερα.
Όπως εξηγούν οι ίδιοι, σε άλλους ασθενείς χρειάσθηκαν μία ή δύο εγχύσεις και σε άλλους έγιναν πολύ περισσότερες (έως 24) σε διάστημα πολλών μηνών, έως ότου χαλαρώσουν αρκετά οι μύες του λάρυγγα, ώστε να βελτιωθεί η διέλευση του αέρα προς τους πνεύμονες.
Οι 11 εθελοντές που συμμετείχαν στο ερευνητικό πρόγραμμα έπασχαν από σοβαρό άσθμα με δυσλειτουργία των φωνητικών χορδών, η οποία είχε ως συνέπεια να κάνει σπασμούς ο λάρυγγάς τους και να παρεμποδίζεται η διέλευση του αέρα.
Η πλειοψηφία των ασθενών δήλωσαν σημαντική βελτίωση ένα μήνα μετά τις εγχύσεις, ενώ από τις αξονικές τομογραφίες διαπιστώθηκε βελτίωση και στο μέγεθος των αεραγωγών τους.
Κατά μέσο όρο, η δράση της θεραπείας διήρκησε από 2 έως και 3 μήνες, ενώ η μόνη «παρενέργεια» ήταν ότι οι ασθενείς μιλούσαν πιο απαλά σε σχέση με πριν.
«Η όλη έρευνα βρίσκεται ακόμα σε αρχικά στάδια και δεν ξέρουμε για ποιους ακριβώς ασθενείς είναι κατάλληλη. Οι πρώτες ενδείξεις είναι πως μπορεί να βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα στο ανώτερο τμήμα της αεροφόρου οδού και εκδηλώνουν εξαιρετικά σοβαρά συμπτώματα», εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης. Ωστόσο, επισημαίνει ότι τα ευρήματα είναι προκαταρκτικά και πρέπει να επιβεβαιωθούν από μεγαλύτερη μελέτη.
Μπότοξ & παχυσαρκία
Ερευνητές από τη Νορβηγία δοκίμασαν την αποτελεσματικότητα του μπότοξ και ως μέθοδο αντιμετώπισης της παχυσαρκίας. Η ένεση μπότοξ στους μύες που βρίσκονται στα τοιχώματα του στομάχου έχει σαν αποτέλεσμα την επιβράδυνση της πέψης. Θεωρητικά, αυτή η διαδικασία εντείνει το αίσθημα του κορεσμού για περισσότερη ώρα. Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε ζώα έδειξαν ότι η ένεση οδηγεί σε μείωση του βάρους έως και κατά ένα τρίτο μέσα σε πέντε εβδομάδες.
Το μπότοξ είναι πιο ασφαλές, πιο οικονομικό και λιγότερο επεμβατικό ως θεραπεία σε σύγκριση με τη χειρουργική επέμβαση που προτείνεται στους υπέρβαρους ασθενείς. Το μπότοξ εμποδίζει την αποστολή σημάτων από τα νεύρα στους μύες, περιορίζοντας έτσι τις συσπάσεις των μυών.
Στην κλινική δοκιμή στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Trondheim της Νορβηγίας, η ένεση χορηγήθηκε με τη βοήθεια ενδοσκοπίου. Το ενδοσκόπιο είναι ένα μακρύ σωληνάκι με μια κάμερα στην άκρη του. Εισέρχεται από το στόμα του ασθενούς και στη συνέχεια η ένεση περνά από το ενδοσκόπιο και χορηγείται στα τοιχώματα του στομάχου.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το μπότοξ μειώνει το ρυθμό με τον οποίο περνούν οι τροφές από το στομάχι κατά 50%. Στόχος τους ήταν να αποδείξουν ότι το μπότοξ είναι πιο αποτελεσματικό από άλλες μεθόδους στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Μπότοξ & καρκίνος
Σύμφωνα με Αμερικανούς ερευνητές, όπως το μπότοξ χρησιμοποιείται για το «πάγωμα» των ρυτίδων, κάτι αντίστοιχο μπορεί να γίνει και για τους καρκινικούς όγκους, μπλοκάροντας την ανάπτυξή τους.
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Τέξας που διεξήγαγαν σχετική μελέτη, οι πρώτες κλινικές δοκιμές σε ασθενείς που θα υποβάλλονταν σε ολική προστατεκτομή, έδειξαν ότι το μπότοξ αναστέλλει τη δράση των νεύρων που παρέχουν αίμα στους όγκους.
Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι κανένας από τους ασθενείς δεν παρουσίασε μεταστάσεις. Οι ερευνητές τώρα ευελπιστούν η μέθοδος αυτή να επιδρά με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους καρκινικούς όγκους, αλλά και σε περιστατικά υπερπλασίας του προστάτη.
Μπότοξ & κατάθλιψη
Από τις πλέον πρωτότυπες μελέτες που έχουν γίνει για τις πιθανές χρήσεις του μπότοξ είναι δύο που αφορούσαν στην αντικαταθλιπτική του δράση.
Η μία εξ αυτών δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Psychiatric Research και φέρει την υπογραφή του δρα Νόρμαν Ρόσενταλ, καθηγητή ψυχιατρικής στην αμερικανική ιατρική σχολή Τζορτζτάουν και του δερματολόγου Έρικ Φίνζι, ο οποίος ασχολείται με τη σχέση μπότοξ-κατάθλιψης εδώ και είκοσι χρόνια.
Οι δύο γιατροί έκαναν ενέσεις μπότοξ σε 74 άτομα με κατάθλιψη στο σημείο όπου βρίσκονται ο πυραμοειδής και ο επισκύνιος μυς (ανάμεσα στα φρύδια). Χώρισαν μάλιστα τους ασθενείς σε δύο ομάδες: σε ορισμένους χρησιμοποίησαν βοτουλινική τοξίνη, ενώ σε άλλους ψευδοφάρμακο (placebo). Όπως παρατήρησαν, έξι εβδομάδες μετά την ενέσιμη θεραπεία τα συμπτώματα της νόσου μειώθηκαν κατά 47% σε αυτούς που έκαναν μπότοξ, ενώ μόλις 21% σε εκείνους στους οποίους έγινε ένεση με placebo. Το τελευταίο μάλιστα δεν ήταν τίποτε άλλο παρά φυσιολογικός ορός.
Τις αντικαταθλιπτικές ιδιότητες του μπότοξ είχε επισημάνει λίγο καιρό νωρίτερα ένα ακόμα επιστημονικό δίδυμο. Η ψυχίατρος Μισέλ Μαγκίντ, καθηγήτρια κλινικής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Texas Southwestern και ο σύζυγός της Τζέισον Ράιχενμπεργκ, καθηγητής δερματολογίας στο ίδιο ίδρυμα, ανακοίνωσαν τα πορίσματα της δικής τους έρευνας στο συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας στο Κολοράντο. Για τις ανάγκες της μελέτης, ο Ράιχενμπεργκ εφάρμοσε την ενέσιμη θεραπεία στο μεσόφρυδο σε 30 ασθενείς με κατάθλιψη. Και πάλι σε κάποιους έκαναν ενέσεις με βοτουλινική τοξίνη, ενώ σε άλλους με ψευδοφάρμακο. Έπειτα από τρεις μήνες, ωστόσο, οι όροι αντιστράφηκαν: σε εκείνους στους οποίους μέχρι πρότινος γινόταν μπότοξ χρησιμοποιήθηκε ψευδοφάρμακο, ενώ στους υπόλοιπους συνέβη το αντίθετο.
Τι παρατήρησαν οι ειδικοί; Μέσα σε διάστημα έξι μηνών, όλοι ανεξαιρέτως παρουσίασαν βελτίωση στα συμπτώματα της κατάθλιψης. Το εντυπωσιακό, σύμφωνα με τους ίδιους, είναι πως, ακόμα και όταν η δράση του μπότοξ άρχισε να εξασθενεί, η διάθεση εξακολουθούσε να καλυτερεύει.
Πώς εξηγείται λοιπόν η αντικαταθλιπτική δράση του μπότοξ;
Εμποδίζει τις συσπάσεις των μυών και κατ' επέκταση «παγώνει» τις εκφράσεις του προσώπου, μεταξύ άλλων κι αυτές που φανερώνουν λύπη. Κατ' αυτό τον τρόπο μεταφέρονται θετικά μηνύματα στους γύρω μας. Οι άνθρωποι που δείχνουν λιγότερο θλιμμένοι και οι οποίοι χαμογελούν περισσότερο προκαλούν την ίδια αντίδραση στους άλλους με αποτέλεσμα να έχουν καλύτερες σχέσεις μαζί τους και να νιώθουν πιο όμορφα. Όταν η κοινωνική συναναστροφή βελτιώνεται, συμβαίνει το ίδιο και με την αυτοεκτίμηση.
Διαβάστε επίσης:
Μπότοξ: Πόσο διαρκεί το αποτέλεσμα