Η διατήρηση της γονιμότητας σε γυναίκες με καρκίνο μαστού

Σάββατο, 03 Φεβρουαρίου 2024 12:00

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου στις 4 Φεβρουαρίου, ο Δρ. Ευάγγελος Μακράκης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Αναπαραγωγής, Αν. Καθηγητής Ιατρικής UNIC, Επισκ. Καθηγητής Ιατρικής του Παν/μίου Αθηνών & Επιστημονικός Διευθυντής της Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΥΓΕΙΑ IVF Εμβρυογένεσις, εξηγεί στο www.onmed.gr πώς διατηρείται η γονιμότητα σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού.

Η διατήρηση της γονιμότητας σε γυναίκες με καρκίνο μαστού

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί πλέον την πιο συχνή κακοήθεια στις γυναίκες. Πέραν αυτού, το 15-20% των γυναικών που εμφανίζουν καρκίνο μαστού είναι προεμμηνοπαυσιακές και το 7% είναι γυναίκες κάτω των 40 ετών. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών είναι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και δεδομένης της ολοένα και αυξανόμενης τάσης στη σύγχρονη εποχή για αναβολή της τεκνοποίησης σε μεγαλύτερες ηλικίες, πολλές από αυτές τις ασθενείς είναι άτοκες.

Από την άλλη πλευρά, η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, ακόμη και με τις πιο σύγχρονες θεραπευτικές μεθόδους, δυστυχώς δεν αφήνει ανεπηρέαστη την γονιμότητα των ασθενών. Η χημειοθεραπεία, που αποτελεί συνήθως βασικό μέρος της θεραπείας, μπορεί να έχει τοξική επίδραση στις ωοθήκες, πράγμα που με απλά λόγια σημαίνει ότι ακόμη και σε νέες ασθενείς η λειτουργικότητα των ωοθηκών τους μπορεί να μειωθεί δραματικά μετά την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας. Επιπρόσθετα, η ορμονοθεραπεία που συνήθως συνοδεύει την χημειοθεραπεία και συνεχίζεται για 5 έτη ή και περισσότερο αποτελεί επιπλέον παράγοντα αναστολής της τεκνοποίησης, με αποτέλεσμα οι ασθενείς αυτές να «ξοδεύουν» σημαντικό χρόνο από την αναπαραγωγική τους ηλικία.

Υπάρχει λύση

Αναμφίβολα και σαφέστατα η πρώτη προτεραιότητα για τις ασθενείς με κακοήθη νοσήματα είναι η αντιμετώπιση της νόσου και η εξασφάλιση της επιβίωσής τους από αυτή. Μιλώντας συγκεκριμένα για τον καρκίνο του μαστού, είναι πλέον ευχάριστο το γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ασθενών θεραπεύεται. Όμως, ιδιαίτερα για τις νέες άτοκες γυναίκες μετά την επιτυχή μάχη με την νόσο και την επιστροφή τους στην κανονικότητα, το θέμα της τεκνοποίησης είναι ίσως από τα πρώτα που τις απασχολεί και αποτελεί παράγοντα προβληματισμού και άγχους. Ασφαλή και αποτελεσματική λύση στον προβληματισμό αυτό, δίνει η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή με τις μεθόδους διατήρησης της γονιμότητας. Η κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων είναι στην πρώτη γραμμή των επιλογών που προσφέρονται ενώ ολοένα και αυξανόμενο έδαφος κερδίζει και η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού.

Το πιο σημαντικό βήμα είναι η παραπομπή της ασθενούς στον εξειδικευμένο γυναικολόγο αναπαραγωγής προτού ξεκινήσει η χημειοθεραπεία ή η ορμονοθεραπεία. Για την κατάψυξη ωαρίων ή εμβρύων χρησιμοποιούνται τεκμηριωμένα ασφαλή πρωτόκολλα διέγερσης των ωοθηκών παρόμοια με εκείνα που εφαρμόζονται στα συνήθη προγράμματα εξωσωματικής με την προσθήκη όμως και μιας άλλης κατηγορίας φαρμάκων, των αναστολέων αρωματάσης, με τα οποία αποφεύγεται η αύξηση των επιπέδων οιστρογόνων στο αίμα (παρόλο που η γυναίκα συνεχίζει κανονικά την αγωγή της διέγερσης των ωοθηκών) και έτσι αποφεύγεται η όποια επιβαρυντική επίδραση (αν υπάρχει) στον μαστό.

Η διαδικασία

Η διαδικασία ξεκινάει άμεσα μετά την επίσκεψη στον ειδικό αναπαραγωγής, και διαρκεί περίπου 2 εβδομάδες χωρίς έτσι να χαθεί πολύτιμος χρόνος και να αναβληθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα η χημειοθεραπεία. Τα ωάρια που συλλέγονται καταψύχονται ή εφόσον το επιθυμεί η ασθενής γονιμοποιούνται (με σπέρμα συζύγου/συντρόφου/δότη) και καταψύχονται ως έμβρυα. Η κατάψυξη με την νέα νομοθεσία μπορεί να φτάσει και τα 20 έτη, δίνοντας έτσι ένα ικανό χρονικό διάστημα να αντιμετωπίσει την πάθησή της και να χρησιμοποιήσει τα ωάρια/έμβρυα όταν πλέον έχει θεραπευτεί. Τα ποσοστά επιτυχίας είναι εξαιρετικά με αυτές τις μεθόδους που εφαρμόζονται πλέον αρκετά χρόνια και πολλές γυναίκες έχουν καταφέρει να γίνουν μητέρες.

Για την κατάψυξη του ωοθηκικού ιστού, λαμβάνονται τεμαχίδια από τις ωοθήκες με λαπαροσκόπηση, και καταψύχονται σε ειδικές συνθήκες. Ακολούθως, όταν κριθεί ασφαλές, γίνεται επανατοποθέτηση του ιστού στο σώμα της γυναίκας. Η μέθοδος αυτή είναι ακόμη υπό εξέλιξη, και έχουν ήδη αναφερθεί γεννήσεις παιδιών παγκοσμίως, πράγμα που καθιστά και αυτή την μέθοδο εξαιρετικά υποσχόμενη.

Συμπερασματικά, όπως όλες οι γυναίκες έτσι και οι ασθενείς με καρκίνο μαστού έχουν δικαίωμα στην τεκνοποίηση ακόμη και μετά από θεραπείες που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την γονιμότητά τους. Το δικαίωμά τους αυτό το εξασφαλίζουν οι μέθοδοι διατήρησης γονιμότητας που ουσιαστικά «παγώνουν» το χρόνο και εξασφαλίζουν την ακεραιότητα του γενετικού τους υλικού πριν την επίδραση της τοξικής χημειοθεραπείας, προσφέροντας έτσι ένα «δίχτυ ασφαλείας» για τεκνοποίηση σε μεταγενέστερο χρόνο.